به گزارش سرویس مسجد فرهنگ پایگاه تخصصی مسجد، علی بن موسی الرضا(علیه‌السلام) (۱۱ ذی‌القعده ۱۴۸ هجری قمری - آخر صفر ۲۰۳ هجری قمری) در مدینه چشم به جهان گشودند. پدر ایشان امام موسی کاظم(علیه‌السلام) و والده ایشان «نجمه» است که بعد از ولادت حضرت رضا(علیه‌السلام) طاهره‌اش نامیدند. از مادر حضرتش(علیه‌السلام) روایت شده که گفت: «...چون آن فرزند سعادتمند از من متولد شد، دست هاى خود را بر زمین گذاشت و سر مطهر خود را به سوى آسمان بلند کرد و لب هاى مبارکش حرکت مى کرد و سخنی مى گفت که نمی‌فهمیدم و در آن ساعت امام موسى(علیه‌السلام) نزد من آمد و فرمود: گوارا باد تورا اى نجمه! کرامت پروردگار تو.
پس آن فرزند سعادتمند را در جامه سفیدى پیچیدم و به آن حضرت [امام موسی کاظم(علیه‌السلام)] دادم، در گوش راستش اذان گفت و در گوش چپش اقامه و آب فرات طلبید و کامش را به آن برداشت، پس به دست من داد و فرمود: بگیر این را که بقیه الله است در زمین؛ حجّت خدا است بعد از من.»
روایت شده که حضرت امام موسى کاظم(علیه‌السلام) به پسران خود مى فرمود: «اى اولاد من! برادر شما، على بن موسى عالم آل محمد است، از او معالم دین خود را سئوال کنید و فرمایشات او را حفظ کنید! همانا شنیدم از پدرم که مکرّر به من مى فرمود که عالم آل محمد(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) در صلب تو است و ای کاش من او را درک مى کردم. همانا او هم نام امیرالمومنین على(علیه‌السلام) است.»
دوره زندگانی امام رضا(علیه‌السلام) با حکومت عباسیان همزمان بود؛ درست زمانی که با مشکلات عدیده‌ای از جمله جنگ‌های داخلی و شورش‌های مختلفی علیه حکومت مواجه بودند. امامت ایشان با خلفای عباسی، هارون الرشید، امین و مأمون مقارن بوده است و در عصر حکومت هارون و امین، غالبا به مبارزه با جریان‌های انحرافی در اعتقادات اسلامی و تثبیت مذهب امامیه پرداختند. در این دوران با تدارک سفر و مناظرات با بزرگان ادیان و فرق مختلف، سعی در کاهش گسترش فرقه‌های نوظهور کردند. مبارزه با «جریان واقفیه» که پس از شهادت امام موسی کاظم(علیه‌السلام) و انکار امامت ایشان رخ‌داد، از جمله اهم اقدامات ایشان بشمار می‌آید. حکومت نیز در این دوران مواجهه‌ای با ایشان نداشت.
پس از پیروزی مأمون عباسی در جنگ با امین در سال ۱۹۸ هجری، مأمون با گسترش قیام‌های شیعی مواجه شد. او که به دنبال راهی برای پیروزی بر این شورش‌ها و همچنین مشروعیت بخشی به خلافت خود بود، تصمیم گرفت امام رضا(علیه‌السلام) را در حکومت دخیل کند و به همین منظور مقام ولایتعهدی خویش را با اجبار و تهدید به ایشان پیشنهاد داد. هرچند ایشان، نسبت به پذیرش منصب ولایتعهدی استنکاف نمودند، اما مأمون او را در سال ۲۰۰ ه.ق به مرو، پایتخت خود، احضار کرد و ایشان با شرایطی از جمله عدم دخالت در احکام حکومتی و عزل و نصب‌ها و ... ولایتعهدی را پذیرفتند.
این رویداد که مهمترین فصل تاریخی حیات علی بن موسی الرضا(علیه‌السلام) است، در سال ۲۰۱ ه.ق صورت پذیرفت. در طول مسیر، اتفاقات فراوانی از کاروان ایشان گزارش شده‌است که پررنگ‌ترین آنها، بیان حدیث «سلسله‌الذهب» برای اهالی نیشابور می‌باشد. ایشان در طول مسیر حرکتش به مرو، به ایراد سخنرانی، گفتگو با شیعیان خویش، اعتراض به احضارش به مرو و… پرداخت. پس از این انتصاب، خاندان عباسیان حاضر در بغداد که غالباً از جناح مخالف مأمون محسوب می‌شدند، اقدامات مأمون را نگران‌کننده دانستند و سرانجام مأمون را از خلافت عزل کردند و ابراهیم بن مهدی را به خلافت برگزیدند. مأمون به ظاهر برای دفاع از خود، به همراه علی بن موسی(علیه‌السلام) عزم بغداد کرد. با رسیدن کاروان مأمون به سرخس، وزیرش فضل بن سهل توسط تعدادی از سران سپاه ترور شد و دو روز بعد وقتی کاروان مأمون به توس رسید، در روز آخر ماه صفر سال 203 هجری قمری، علی بن موسی(علیه‌السلام) به دست مامون با زهر مسموم و به شهادت رسیدند. در نهایت پیکر ایشان در یکی از روستاهای توس به نام سناباد به خاک سپرده شد. در مدفن آن امام شهید(علیه‌السلام)، بعدها حرمی احداث شد و شهری پیرامونش پدید آمد که مشهد (محل شهادت) نامیده شد. حرم وی سالانه مورد زیارت میلیون‌ها زائر مسلمان از ایران، پاکستان، بحرین، عراق و کل جهان قرار می‌گیرد.
علی بن موسی(علیه‌السلام) در دوران امامتش بر شیعیان، با تدریس و بیان روایات فقهی و اعتقادی مذهب شیعه امامی را تحکیم کرد و با این آموزه‌ها بود که فرقه‌ای از شیعه بعد ایشان منشعب نشد و شیعیان آن حضرت به هر دوازده امام(علیه‌السلام) معتقدند. در این دوره، ایشان رویکرد فقهی شیعه را از مدیریت مستقیم و دریافت پاسخ سوالات فقهی از شخص امام، به مدیریت با واسطه از طریق راویان حدیث و استفتاء از مجتهدان، مبدل ساختند. ایشان همچنین به علت استفاده از فضای باز اعتقادی و سیاسی، توانستند نسبت به پدرشان موسی کاظم(علیه‌السلام)، شاگردان بیشتری را تربیت نماید. اما با وجود این فضای باز، شاگردانشان قادر به ملاقات‌های آزادانه با ایشان نبودند. همین امر سبب شد تا ایشان، مراجعات دینی خود را به شاگردانشان ارجاع دهند. جایگاه علمی امام رضا(علیه‌السلام)، منحصر در تشیع نبوده و اهل سنت نیز ایشان را به عنوان دانشمندی اسلامی ستوده اند. درباره جایگاه علمی ایشان آورده‌اند که امام(علیه‌السلام) در بیست سالگی در مسجد نبوی در مدینه بر مردم فتوا می‌خواندند. از سه رساله مهم منسوب به ایشان، یک رساله مربوط به علم پزشکی است.
کتاب‌ها
منبع: حلقه وصل
پایان پیام/