سؤال 52 ـ چرا در روایات بر «افروختن چراغ» در مسجد سفارش شده است؟
مسجد محل عبادت و نور الهى است و مؤمن هنگام نیایش و راز و نیاز با خداوند، خانه دلش به نور معرفت الهى روشن مىشود. شاید به همین دلیل است که در روایات سفارش شده است: مساجد را تاریک و ظلمانى رها نکنید و خانه خدا را با افروختن چراغ، نورانى نگه دارید. شیخ صدوق قدسسره از پیامبر گرامى صلىاللهعلیهوآله نقل مىکند که فرمود: «مَن أسرجَ فى مسجدٍ مِن مساجدِ اللّهِ سراجا لم تَزَل الملائکةُ و حَمَلةُ العرش یَستغفرونَ لَه مادامَ فی ذلکَ المسجدِ ضوءٌ مِن السّراجِ»؛[1] هر کس که چراغى را در یکى از مساجد برافروزد تا آنگاه که نورى از این چراغ در مسجد برافروخته باشد، فرشتگان و حاملان عرش الهى براى افروزنده آن استغفار مىکنند.
همانگونه که از روایت استفاده مىشود، شاید بتوان مقصود از این حدیث را به مطلق کار نیک و پربرکت معنا کرد؛ یعنى هر تلاش و فعالیت مؤثر و عامالمنفعه که در جهت حفظ و حراست از خانه خدا و روشن نگهداشتن نور الهى صورت پذیرد مقبول و مأجور درگاه الهى است. روشن است که امروزه با زدن یک کلید، خانه خدا و مسجد روشن مىشود، ولى آیا آثار و ثوابهاى روشن کردن خانه خدا براى کسى است که این کلید را مىزند؟ قطعا چنین نیست و مقصود روایت کسانى هستند که هزینههاى جارى در مساجد را به عهده گرفتهاند و پرداخت مىنمایند. اگرچه آن دسته از افراد هم که به هنگام فرا رسیدن شب با حضور در مسجد و زدن یک کلید خانه خدا را روشن مىکنند بىاجر نیستند و قطعا ثواب و پاداشى نزد خداوند دارد. ولى آثار و ثوابهاى بسیارى که در این باره در روایات نقل شده (و در ضمن سؤال مستقلى به آنها اشاره خواهیم کرد) فقط شامل این دسته از افراد نمىشود، بلکه مقصود کسانى هستند که بار هزینههاى مسجد را به دوش مىکشند.
سؤال 53 ـ چه آثار و ثوابهایى براى افرادى که خانه خدا را روشن نگه مىدارند، در روایات ذکر شده است؟
در روایات و منابع اسلامى، آثار و پاداشهایى براى این افراد ذکر شده است که در ذیل، به اختصار به آنها اشاره مىکنیم:
1 . بخشیده شدن گناهان: پیامبر گرامى صلىاللهعلیهوآله فرمودند: «مَن أدخَل لیلةً واحدةً سراجا فِى المسجدِ غَفَراللّهُ له ذنوبَ سبعینَ سنةٍ»؛[2] هر کس که در یک شب چراغى را در مسجد برافروزد، خداوند گناهان هفتاد سال او را مىآمرزد. از قید «لیلةً واحدةً» در روایت استفاده مىشود که افراد هرچند با امکانات محدود و کم، حق مشارکت در امور و هزینههاى مسجد را دارند تا هیچ کس از این عبادت بزرگ محروم نگردد.
2 . برخوردارى از ثوابهاى انبیا: در ادامه حدیث مزبور آمده است که اگر افروختن چراغ در مسجد بیش از یک شب باشد، در برابر هر شبى خداوند متعال ثوابى را که به یکى از پیامبران خویش مىدهد به وى عطا مىکند: و اگر چراغ افروختن مسجد به ده شب رسید، کسى نمىتواند پاداشى را که او نزد خدا دارد، توصیف کند. «و اِن زادَ على لیلةٍ واحدةٍ فَلَهُ بکلِّ لیلةٍ یَزیدُ ثواب نبىٍ فِاذا تَمَّ عشرَ لیالٍ لایصفُ الواصفونَ ما لَهُ عِنداللّهِ مِن الثوابِ.»[3]
3 . حرام شدن آتش جهنم: در روایت مذکور وارد شده است که از دیگر آثار روشن نگهداشتن مسجد و خانه خدا، حرام شدن آتش بر بدن فردى است که خانه خدا را روشن نگه داشته است: «فاِذا تمَّ الشهرُ حَرَّم اللّهُ جَسَدهُ عَلى النّار»؛[4] اگر روشن نگه داشتن مسجد توسط فردى به یک ماه رسید، خداوند متعال بدن او را بر آتش حرام مىکند.
4 . روشنایى قبر: از دیگر آثار روشن نگه داشتن مساجد، روشنایى قبر در عالم برزخ است. در حدیثى که منسوب به پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله است، وارد شده که حضرت فرمودند: در شب معراج، دیدم که بر در ششم بهشت نوشته شده بود: «مَن اَحبَّ أن لا یَظلَم لَحدهُ فلینوِّرِ المساجدَ»؛[5] هر کس که دوست دارد قبرش تاریک نباشد، مساجد را روشن نگه دارد.
[1] . من لایحضره الفقیه، ج 1 ، ص 238 ، ح 716 / تهذیبالاحکام، ج 3 ، ص 261 .
[2] . جامع الأخبار، ص 71 .
[5] . مستدرک الوسائل، ج 3 ، ص 385 ، باب 24 ، حدیث دوم.