سؤال 45 ـ آیا تکدّى و تقاضاى کمک از دیگران در مسجد جایز است؟ بهطور کلى، تکدّى و تقاضاى کمک از دیگران عملى ناپسند و مذموم است. متأسفانه حتى گاهى مشاهده مىشود که برخى افراد با وجود بىنیازى، با زیر پاگذاشتن شخصیت و حرمت انسانى، به این کار عادت کرده، آن را به نوعى «شغل» خود قرار دادهاند! در ناپسندى تکّدى، همین بس که در صورت احتیاج هم در روایات از آن نهى شده است. امام باقر علیهالسلام در مقام نکوهش این عمل، خطاب به محمّد بن مسلم مىفرمایند: «یا محمّد، لو یَعلمُ السائلُ ما فى المسألةِ مَا سَألَ أحدٌ أحدا و لَو یَعلمُ المُعطى ما فِى العطیة ما ردَّ أحدٌ أحدا»؛[1] اى محمّد! کسى که از دیگرى درخواست کمک مىکند، اگر مىدانست که سؤال کردن چه آثار زیانبارى بهدنبال دارد، هرگز سؤال نمىکرد. و اگر آنکه چیزى به سائل مىدهد، مىدانست که عمل او چه پاداشى دارد هیچگاه سائلى را رد نمىکرد. آنگاه امام باقر علیهالسلام فرمودند: اى محمّد! کسى که در حال بىنیازى، از مردم تکدّى مىکند، روز قیامت در حالى که گوشتى بر صورت ندارد، خداوند متعال را ملاقات مىکند.
تکدّى و درخواست سؤال در مجالس و به طور آشکار، در همه مکانها مورد نهى قرار گرفته است. امام صادق علیهالسلام مىفرمایند: «قال رسولاللّه صلىاللهعلیهوآله: لا تَسألُوا اُمّتی فی مجالسها فتبخُلوها»؛[2] رسول خدا صلىاللهعلیهوآله فرمودند: از امّت من در میان مجالس و اجتماعات تقاضاى کمک نکنید. این کار باعث مىشود که آنان را (در صورتى که چیزى به شما ندهند) بخیل بشمرید.
برخى از دیگر روایات، به کتمان حاجت سفارش مىکنند. بنابراین، کراهت تکدّى در صورت احتیاج و حرمت آن در صورت بىنیازى اختصاص به مسجد ندارد. البته چنانچه افراد نیکوکار هر از گاهى براى مصارف خیر و کمک به مستمندانى که خود مىشناسند، اقدام به جمعآورى بخششها و انفاقات مؤمنان بکنند، کراهتى ندارد؛ زیرا بر این عمل، عنوان کمک و تعاون بر «برّ و تقوا» صادق است و نه تکدّى و سؤال.
[1] . اصول کافى، ج 4 ، ص 20 .
[2] . همان، ج 4 ، ص 48 ـ 47 .