1 . احمد بن أبى‏عبداللّه‏ عن أبیه عن وهب بن وهب عن جعفر عن أبیه علیه‏السلام قال: اذا أَخرجَ أَحَدُکُمْ الْحَصاةَ مِنَ الْمَسْجِدِ فَلْیَرُّدَّهَا مَکَانَها أَو فى مَسْجِدٍ آخَرَ فاِنَّهَا تُسَبِّحُ.[1]

         امام صادق علیه‏السلام از پدرش نقل مى‏کند که فرمود: هرگاه کسى از شما سنگ‏ریزه‏اى را از مسجد بیرون آورد باید آن را به جاى خود و یا مسجد دیگرى برگرداند چون این سنگ‏ریزه هم خداى متعال را تسبیح مى‏کند.

          2 . و قَالَ لَهُ (أى لأبى عبداللّه‏ علیه‏السلام) زیدُ الشَّحَّامُ: أُخْرِجُ مِنَ الْمَسْجِدِ حَصَاةً؟ قال علیه‏السلام: فَرَدَّها أوِ اطْرِحْها فِى مَسْجِدٍ.[2]

         زید شحام مى‏گوید به امام صادق علیه‏السلام عرض کردم از مسجد سنگ ریزه خارج کنم؟ ضرت فرمود: سنگ‏ریزه‏ها را به مسجد برگردان یا در یک مسجد دیگر بینداز.

          3 . عدّة من أصحابنا عن أحمد بن محمد عن على بن الحکم عن داود بن النُّعْمان عن أبى‏ایوبَ الخَزَّاز عن محمد بن مسلم قال: سَمِعْتُ أَباعَبْدِاللّه‏ علیه‏السلام یقول: لا ینبغى لِأَحدٍ أن یأخُذَ مِنْ تُرْبَةِ ما حَوْلَ الْکَعْبَةِ وَ اِنْ أَخَذَ مِنْ ذَلِکَ شیئا رَدَّهُ.[3]

         محمد بن مسلم مى‏گوید: شنیدم امام صادق علیه‏السلاممى‏فرمود: سزاوار نیست براى احدى؛ که از خاک‏هاى اطراف مسجد چیزى برگیرد و اگر برداشت باید به محل اولى‏اش برگرداند.

          4 . عِدَّةٌ مِن أَصحابنا عن سهل بن زیادٍ عن احمد بن محمد بن أبى‏نصرٍ عَنِ المُفَضَّل بن صالحٍ عن معاویة بن عمّار قال: قلتُ لِأَبى عبداللّه‏ علیه‏السلام: أَخَذْتُ سُکّا مِنْ سُکِّ[4] الْمَقَامِ و تُرابا مِنْ تُرابِ‏الْبَیْتِ وَ سَبْعَ حَصَیَاتٍ؟ فقالَ: بئسَ ما صَنَعْتَ! أَمَّا التُّرَابُ وَالْحَصَى فَرُدَّهُ.[5]

         معاویه بن عمار مى‏گوید: به امام صادق علیه‏السلام عرض کردم: مقدارى عطر خوشبو از عطریات مقام، و مقدارى خاک را از خاک کعبه و هفت عدد ریگ برداشته‏ام؟ امام فرمود: کارى بد کرده‏اى و خاک و سنگ‏ریزه‏ها را باید برگردانى.

          5 . احمد بن مهران عَمّن حَدَّثَهُ عن محمد بن سنان عَنْ حُذَیْفَةَ بن مَنْصِورٍ قال: قُلْتُ لأِى‏عبداللّه‏ علیه‏السلام: إِنَّ عَمِّى کَنَسَ الْکَعْبَةَ و أَخَذَ مِن تُرابِها فَنَحْنُ نَتَداوَى بِهِ فقالَ رُدَّهُ اِلَیْها.[6]

         حذیفة بن منصور مى‏گوید به امام صادق علیه‏السلام عرض کردم: عمویم عباس خانه کعبه را جارو و از خاک آن مقدارى برداشته که ما از آن به عنوان دارو استفاده مى‏کنیم: حضرت فرمود: خاک را به کعبه برگردانید.

روایات اهل‏سنت

          1 . حدثنا سهل بن تمام بن بزیغ، عن عمر بن سلیم الباهلى عن أبى‏الولید، سَأَلْتُ، ابن‏عُمَرَ عَن الْحِصَى الَّذِى فِى الْمَسْجِدِ، فقال: مُطِرْنَا ذَاتَ لَیْلَةٍ فَأَصْبَحَتِ‏الأَرضُ مُبْتَلَّةٌ، فَجَعَلَ‏الرَّجُلُ یَأتِى بِالحِصى فِى ثَوْبِهِ فَیَبْسُطُهُ تَحْتَهُ، فَلمَّا قَضَى رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله الصَّلاةُ قَالَ: مَا أَحْسَنَ هذا.[7]

         ابى‏ولید مى‏گوید: از ابن عمر درباره سنگ‏ریزه‏هایى که در مسجد است پرسیدم؛
وى گفت: یک شب بر ما باران بارید و زمین خیس شد [گل شد]  آنگاه هر کس سنگریزه در لباس مى‏ریخت و در زیر خود پهن مى‏کرد و آنگاه مى‏نشست. هنگامى که رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله، نماز را تمام کردند، فرمودند: این چه کار خوبى است!

          2 . حدثنا عثمان بن أبى‏شیبة، عن أبومعاویة و وکیع قالا: عن الأعمش عن أبى‏صالح قال: کان یقال: انَّ الرَّجلُ إِذا أَخْرَجَ الحِصى مِنَ المْسِجِدِ یُناشِدُهُ.[8]

         از أبى‏صالح نقل کرده‏اند که گفته مى‏شد: اگر مردى سنگریزه‏ها را از مسجد خارج مى‏کرد، او را سوگند مى‏دادند که دوباره آنها را به مسجد بازگرداند.

          3 . حدثنا محمد بن اسحاق ابوبکر یعنى الصاغانى عن أبو بدر شجاع بن الولید عن شریک، عن أبوحصین عن أبى‏صالح عن ابى‏هریرة قال أبوبدر: أراه قد  رفعه الى النبى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله قال: اِنَّ الْحَصَآةَ لَتُنَاشِدُ الَّذِى یُخْرِجُهَا مِنَ الْمَسْجِدِ.[9]

         پیامبر خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: سنگریزه‏ها به نزاع و دعوا برمى‏خیزند با کسانى که آنان را از مسجد خارج مى‏کند.

          لازم به توضیح است که این روایات ناظر به حرمت خروج سنگ‏ریزه‏هایى است که جنبه فرش بودن براى مساجد داشته‏اند ولى چنانچه خروج خاک و خاشاک جهت نظافت و تمییزى مساجد باشد مثل زمان فعلى، مسئله فرق خواهد کرد. ر.ک: «جارو کردن مسجد».