1 . محمد بن على بن الحسین عن أبیه عن سعد بن عبداللّه‏ عن أحمد بن أبى‏عبداللّه‏ عن محمد بن تسنیم عن العباس بن عامر عن أبى‏بکیر عن سلام بن غانم عن الصادق علیه‏السلام عن آبائه علیهم‏السلام أن رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله قال: مَنْ قَمَّ مَسْجِدا کَتَبَ اللّه‏ُ لَهُ عِتْقَ رَقَبَةٍ وَ مَنْ أَخْرَجَ مِنْهُ ما یُقَذِّى عَیْنا کَتَبَ‏اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ کِفْلَیْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ.[1]

         امام صادق علیه‏السلام از پدرانش و آنان از رسول اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهنقل فرمودند که: هر کس مسجدى را جارو و خاک‏روبى نماید، خداوند پاداش آزاد کردن بنده‏اى را برایش مى‏نویسد، و اگر از این مسجد به مقدار خاشاکى که در چشم مى‏رود، گرد و غبار خارج نماید خداوند، رحمت خویش را دو برابر به او عطا مى‏فرماید.

          2 . محمد بن على بن الحسین عن أبیه عن محمد بن یحیى العطار عن محمد بن أحمد بن یحیى بن عمران الأشعرى عن سهل بن زیاد عن جعفر بن محمد بن بشار عن عبیداللّه‏ بن عبداللّه‏ الدهقان عن عبدالحمید بن أبى‏الدیلم عن موسى بن جعفر عن أبیه عن آبائه علیهم‏السلام قال: قال رسول اللّه‏ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: مَنْ کَنَسَ مَسْجِدا یَوْمَ الْخَمِیسِ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ فَأَخْرَجَ مِنْهُ مِنَ التُّرابِ ما یُذَرُّ فِى الْعَیْنِ غُفِرَ لَهْ.[2]

         کسى که خانه خدا را در روز پنج‏شنبه و شب جمعه خاک‏روبى کند و به اندازه غبارى که در چشم مى‏رود، از مسجد خاک برگیرد، خداوند او را مورد آمرزش خود قرار مى‏دهد.

          3 . سَمِعْتُ[3] أَبَاالحسنِ علیه‏السلام یُحَدِّثُ عن أبیه: أنَّ الْجَنَّةَ وَالْحُورَ لَتَشْتَاقُ الَى مَن یَکْسَحُ الْمَسَاجِدَ  و یَأخُذُ مِنْهَا الْقَذَى.[4]

         از امام کاظم علیه‏السلام شنیدم که به نقل از پدرش فرمود: بهشت و حوریان مشتاق کسى هستند که مساجد را جارو و غباررویى مى‏کند.

روایت اهل‏سنت

          1 . حدَّثنا سلیمان بن حرب قال حَدَّثْنَا حَمَّادُ بن زیدٍ عن ثابتٍ عن أَبِى‏ رافع عن ابى‏هریرة: أنَّ رجلاً أسْوَدَ أَوِ امْرَأَةً سَوْدَاءَ، کَانَ یَقُمُّ[5] الْمَسْجِدَ، فَماتَ، فَسَأَلَ النَّبِىُّ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله عنه فَقالوا: ماتَ، قال: أَفَلا کُنْتُمْ آذَنْتُمُونِى بِهِ؟ دُلُّونِى عَلَى قَبْرِهِ ـ أو قَالَ: قَبْرِها فَأَتى قَبْرَهُ فَصَلَّى عَلَیْهِ.[6]

         ابوهریره نقل مى‏کند: مردى سیاه چهره یا زنى سیاه چهره، مسجد را نظافت و تمیز مى‏کرد، این فرد از دنیا رفت. پیامبر اکرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله از او سؤال کردند که کجاست؟ گفتند: از دنیا رفت. فرمود: پس چرا من را آگاه نکردید؟ ـ کنایه از اینکه چرا به من خبر ندادید ـ قبر او را به من نشان دهید. پس حضرت بر سر قبر او آمدند و بر او نماز خواندند.

          2 . حدثنا أبوکریب، حدثنا سعید بن شرحبیل عن ابن‏لهیعة، عن عبیداللّه‏ بن المغیرة عن أبى‏الهیثم عن أبى‏سعید، قال: کَانَتْ سَوداءُ تَقُمَّ الْمَسْجِدِ فَتُوُفِّیَتْ لَیْلاً، فَلَمَّا أَصْبَحَ رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله أَخْبَرَ بِمَوْتِهَا، فَقالَ: أَلاَ آذَنْتُمُونِى بِهَا؟ فَخَرَجَ بِأَصْحابِهِ، فَوَقَفَ عَلَى قَبْرِهَا فَکَبَّرَ عَلَیْهَا وَالنَّاسُ مِن خَلْفِهِ وَ دَعَالَهَا ثُمَّ انْصَرَفَ.[7]

         زنى سیاه بود که مسجد را تمیز و جارو مى‏کرد. در شب وفات کرد (او را به خاک سپردند) چون صبح شد، رسول خدا از مرگ او آگاه شد. پس فرمود: مگر نمى‏دانستید که من از نبود او ناراحت مى‏شوم؟ پس به همراه اصحاب خارج شد، و بر قبر آن زن ایستاد و تکبیر نماز را گفت، در حالى که مردم در پشت سر حضرت بودند؛ و براى آن زن دعا کرد، سپس برگشت.

          3 . حدثنا هشام بن عمار عن عبدالرحمن بن سلیمان بن أبى‏الجون عن محمد بن صالح المدنى عن مسلم بن أبى‏مریم عن أبى‏سعید الخدرى قال: قال رَسُولُ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله: مَنْ أَخْرَجَ أَذىً مِنَ الْمَسْجِدِ بَنِىَ‏اللّه‏ُ صلى‏الله‏علیه‏و‏آلهلَهُ بَیْتا فى الْجَنَّةِ.[8]

         رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمودند: هر کس چیزى را که موجب آزار است، از مسجد بیرون ببرد خداوند خانه‏اى در بهشت برایش بنا کند.

          4 . حدثنا محمد بن داود بن سفیان عن یحیى ـ یعنى ابن‏حسان ـ عن سلیمان بن موسى عن جعفربن سعد بن سمرة عن خبیب بن سلیمان عن أبیه سلیمان بن سمرة عن أبیه سمرة أنَّهُ کتب الى إِبنه: أمَّا بَعْد: فانَّ رَسُولَ اللّه‏ِ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله کَانَ یَأمُرُنَا بِالْمَسَجِدِ أنْ نَصْنَعُهَا فى دیارِنا وَ نَصْلَحُ صنعتها وَ نَطْهَرُها.[9]

         سمره به پسرش مى‏نویسد: اما بعد؛ همانا رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله به ما فرمان مى‏داد که در شهرها و مناطق مسکونى مساجدى نیکو بنا کنیم و آنها را همواره پاکیزه نگه داریم.

          5 . حدثنا محمد بن الحسن بن قتیبة عن أیوب بن على عن زیاد بن سیار عن عزة بنت عیاض قالت سمعت أبا قرصافة أنّه سمع النَّبِىَّ صلى‏الله‏علیه‏و‏آله یقول: اِبْنُوا الْمَسَاجِدَ وَ أَخْرِجُوا الْقُمامَةَ مِنْها، فَمَنْ بَنَى لِلَّهِ مَسْجِدا بَنَى اللّه‏ُ لَهُ بَیْتا فِى الْجَنَّة فَقالَ رَجُلٌ: یَا رَسُولَ‏اللّه‏ِ وَ هذِهِ الْمَساجِدُ الَّتى تُبْنى فِى الطَّرِیقَ؟ قَالَ: نَعَمْ وَ اِخراجُ القُمامَةِ مِنهْا مُهُورُ الْحُورِ الْعِیْنِ.[10]

         مسجد بسازید و خاک و خاشاک را از آن خارج سازید، هر کس براى خدا مسجد بسازد، خدا در بهشت خانه‏اى براى وى مى‏سازد، مردى عرض کرد: اى رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله و این مساجدى که در مسیر مردم و در بین راه‏ها ساخته مى‏شود نیز این‏گونه است؟ فرمودند: آرى! و بیرون آوردن زباله‏ها از آن مهریه حوران بهشتى است.