1 . على بن ابراهیم عن أبیه عن ابنِ
أَبىعُمَیْرٍ عَن حمادٍ عن الْحَلَبِىّ عَن أبى عَبْدِاللّهِ علیهالسلامقال:
کانَ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله اذا کَان الْعَشْرُ الْأَواخِرُ
اِعْتَکَفَ فِىالْمَسْجِدِ وَ ضُرِبَتْ لَهُ قُبَّةٌ مِنْ شَعْرٍ وَ شَمَّرَ الْمِئزَرَ
وَ طَوى فِراشَهُ و قالَ بَعْضُهُمْ وَ أعتَزَلَ النِّسَاءَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِاللّه
علیهالسلام: امّا اعتزال النِّساء فلا.
امام صادق علیهالسلام مىفرماید:
رسول خدا صلىاللهعلیهوآله در دهه آخر (ماه مبارک رمضان) در
مسجد معتکف مىشدند. براى آن حضرت خیمهاى که از مو بافته شده بود در مسجد برپا مىکردند.
پیامبر صلىاللهعلیهوآلهمهیّاى اعتکاف مىشدند و بستر خویش
را جمع مىکردند. برخى گفتهاند از زنان هم کنارهگیرى مىکردند ولى امام صادق علیهالسلام آن
را تکذیب کردند.
2 . على بن ابراهیم عن أبیه عن ابنِ أَبى عمیرٍ عَن
حمّادٍ عن ابىعبداللّه علیهالسلام قال:
کانَتْ بَدْرٌ فِى شَهْرِ رَمَضَانَ فَلَمْ یَعْتَکِفْ رَسُولُ اللّهِ صلىاللهعلیهوآله فَلمَّا
أن کانَ مِنْ قابلِ اِعْتَکَفَ عَشْرَینِ، عَشْراً لِعامِهِ و عَشْراقَضاءً لِما فَاتَهُ.
امام صادق علیهالسلام مىفرماید:
جنگ بدر در ماه رمضان انجام گرفت به همین دلیل رسول خدا صلىاللهعلیهوآله موفق
به اعتکاف نشدند، آن حضرت در ماه رمضان سال بعد بیست روز اعتکاف کردند یک دهه را به
عنوان همان سال اعتکاف کردند و یک دهه را نیز به عنوان قضاىسال قبل که از ایشان فوت
شده بود.
3 . على بن ابراهیم عن أبیه عن ابى ابن عمیرٍ عن حمّادِ
عن الحلبى عن أبى عبداللّه صلىاللهعلیهوآلهقال:
لا اعْتِکافَ الّا بِصَوْمٍ فى الْمَسْجِدِ الجامِعِ.
حلبى از امام صادق علیهالسلام نقل
مىکند که فرمود: اعتکاف جز به روزهدارى در مسجد جامع نباشد.
4 . عدةُ من اصحابِنا عن سهل بن زیادٍ عَن الحسینِ بن
محبوبٍ عَن عُمَر بنِ یزیدَ قال: قلتُ لِأَبى عبداللّه علیهالسلامما تَقُولُ
فى الاعتکافِ بِبَغْدَادَ فى بَعْضِ مَساجِدِها؟ فقال: لا اعْتِکَافَ الاَّ فِى مَسْجِدِ
جَمَاعَةٍ قَدْ صَلَّى فیهِ امامٌ عَدْلٌ بِصَلاَةِ جَمَاعَةٍ وَ لا بَأس أَن یُعْتَکَفَ
فِى مَسْجِدِ الْکُوفَةِ و الْبَصْرَةِ وَ مَسْجِدِ الْمَدِینَةِ وَ مَسْجِدِ مَکَّةَ.
عمر بن یزید مىگوید: از امام صادق
علیهالسلام درباره اعتکاف در بعضى از مساجد
بغداد سؤال کردم؟ فرمود: نمىتوان اعتکاف نمود مگر در مسجد جامع که در آن پیشنماز
عادلى نماز جماعت خوانده باشد و اشکالى ندارد که در مسجد کوفه و بصره و مسجد مدینه
و مسجد مکّه اعتکاف شود.
5 . سهل بن زیاد عن احمد بن محمد
عن داود بن سرحانَ عن أبىعبداللّه علیهالسلام: قال
لا أرَى الاِعتِکافَ الاَّ فى المَسْجِدِ الحرامِ أو مَسْجِدِ الرَّسولِ أو مَسْجِد
جامِعٍ و لایَنْبَغِى لِلْمُعْتَکِفِ أن یَخْرُجَ مِن المسجِدِ الاَّ لِحاجَةٍ لا بُدَّ
منها ثُمّ لایَجْلِسُ حَتّى یَرْجِع... .
امام صادق علیهالسلاممىفرماید:
نمىتوان اعتکاف کرد مگر در مسجدالحرام یا مسجدالرسول یا مسجد جامع و شایسته نیست که
معتکف از مسجد خارج شود مگر براى حاجتى که ناگزیر از انجام آن است، پس از خروج نیز
حق نشستن ندارد تا مادامى که به مسجد باز مىگردد.
6 . على بن ابراهیم عن ابیه عن ابن
أبىعمیر عن حمّاد عن الحلبىّ عن أبىعبداللّه علیهالسلام قال:
سئل عن الاعتکافِ؟ قالَ: لا یَصْلُحُ الأعتکافُ الاّ فى المسجِدِ الحرامِ أَوْ مَسْجِدِ
الرَّسُولِ صلىاللهعلیهوآله أو مَسْجِدِ الکُوفَةِ أَو مَسْجِدِ
جَمَاعَةٍ... .
از امام صادق علیهالسلام درباره
مکان اعتکاف سؤال شد؟ فرمود: جایز نیست اعتکاف مگر در مسجدالحرام یا مسجدالرسول یا
مسجد کوفه یا مسجدى که جماعتى در آن هستند (کنایه از مسجد جامع).
7 . على بن الحسن عن احمد بن صبیح
عن عَلّى بن عمران عن أبىعبداللّه عن ابیه
علیهماالسلامقال: المُعْتَکِفُ یَعْتَکِفُ فِى
الْمَسْجِدِ الْجامِعِ.
امام صادق علیهالسلام از
پدرش علیهالسلام نقل مىکند که فرمود: معتکف در
مسجد جامع اعتکاف مىکند.
8 . على بن الحسن عن محمد بن الولید
عن أبان بن عثمان عن یحیى بن أبىالْعَلاَءِ الرَّازِىّ عَنْ أبِىعَبْدِاللّه علیهالسلام قال:
لایکونُ اعتکافٌ الاّ فى مَسْجِدِ جَماعَةٍ.
امام صادق علیهالسلام فرمودند:
اعتکافى نیست مگر در مسجد جماعت (کنایه از مسجد جامع).
9 . عَلِىُّ بن الحسن بن فضّال عن
محمد بن علّى عن على بن النعمانِ عن أَبىالصَّبّاحِ الکِنَانِىِّ عَن أبىعبداللّه
علیهالسلام قال سألتُه عَنِ الأَعتکافِ فى
شَهْرِ رَمَضَانَ فِى الْعَشْرِ؟ قال: انَّ عَلِّیَا علیهالسلام کان
یَقُولُ لا أَرَى الاعتکافَ الاّ فى المسجد الحرامِ أو مَسْجِدِ الرَّسُولِ صلىاللهعلیهوآله أو
فى مَسْجِدِ جَامعٍ.
أبىالصباح مىگوید: از امام صادق
علیهالسلام در باره اعتکاف در ده روز از ماه
رمضان سؤال کردم؟ فرمود: امام على علیهالسلاممىگفت:
اعتکاف جایز نیست مگر در مسجدالحرام یا مسجدالرسول یا در مسجد جامع.
10 . و قیل: انَّ سلیمانَ کانَ یَعْتَکِفُ
فِى مَسْجِدِ بَیْتِالْمَقْدِسِ أَلسَّنَةُ والسَّنَتَیْنِ وَالشَّهْرُ وَالشَّهْرَیْنِ
وَ أَقَلَّ وَ أَکْثَرَ. یُدْخَلُ فِیهِ طعامُهُ وَ شَرابُه وَ یُتَعَبَّدُ فِیْهِ.
طبرسى صاحب مجمعالبیان نقل
مىکند که گفته شده است: حضرت سلیمان علیهالسلام در مسجد
بیتالمقدس یک سال، دو سال، یک ماه، دو ماه کمتر و بیشتر اعتکاف مىکرد و آب و غذایش
را به همراه مىبرد و به عبادت مىپرداخت.
. لازم به
ذکر است روایات متعددى در احکام اعتکاف در مسجد وارد شده است که ما از نقل آنها
خوددارى کردهایم،
و به روایاتى که اعتکاف در مسجد و نوع مساجد را بیان مىکند اکتفا کردهایم.
. الکافى، ج 4 ، ص 175 ، ح 2 / من لا یحضرهالفقیه، ج 2 ، ص 184 ، ح 2088 به صورت مرسل
نقل مىکند. وسائل الشیعة، ج 10 ، ص 532 ، ح 14047 / بحارالانوار، ج 16 ، ص 274 .
. الکافى، ج 4 ، ص 176 ، ح 3 / من لایحضره الفقیه، ج 2 ، ص 184 ، ح 2086 . سند شیخ صدوق به حلبى در مشیخه این چنین است: و ما
کان فیه عن محمد، الحلّبى فقد رویته عن أبى و محمدبن الحسن و محمد بن موسى بن
المتوکل عن عبداللّه بن جعفرالحمیرى، عن ایوب بن نوح عن صفوان بن یحیى عن
عبداللّه بن مسکان، عن محمد بن على، الحلّبى. وسائل الشیعة، ج 10 ، ص 538 ، ح 14062 ، نظیر این روایت در منابع
اهلسنت نیز آمده است. ر.ک: سنن الترمذى، ج 2 ، ص 148 و 149 .
. الکافى، ج 4 ، ص 176 ، ح 1 / من لایحضرهالفقیه، ج 2 ، ص 184 ، ح 2089 / تهذیبالاحکام، ج 4 ، ص 290 ، ح 14 /
الاستبصار، ج 2 ، ص 126 ، ح 1 . سند شیخ طوسى به محمد بن یعقوب در روایت اول گذشت،
این روایت را هم شیخ از کافى نقل مىکند. به همین مضمون روایت
دیگرى در مستدرک الوسائل، ج 7 ، ص 562 ، ح 8891 نقل شده است.
. الکافى، ج 4 ، ص 176 ، ح 2 / و در کتاب من لایحضره الفقیه سند به این شکل است: روى البزنطىّ عن داود بن سرحان... مثله، ج 2 ، ص 185 ، ح 2091 . سند شیخ صدوق به بزنطى این چنین
است: و ما کان فیه عن احمد بن محمد بن
أبىنصر؛ البزنطّى: فقد رویته عن أبى و محمد بن الحسن عن سعد بن عبداللّه و
الحمیرى جمیعا عن احمدبن محمد بن عیسى عن احمد بن محمد بن أبىنصر البزنطى. و رویته عن أبى و محمد بن على ما جیلویه عن
على بن ابراهیم عن أبیه عن احمد بن محمد بن ابى نصرالبزنطىّ. تهذیب الأحکام، ج 4 ، ص 290 ، ح 16 / الأستبصار، ج 2 ، ص 126 ، ح 3 . شیخ طوسى قدسسره
از کافى نقل مىکند سند شیخ به کافى در ذیل
روایت اول ذکر شد / وسائل الشیعة، ج 10 ، ص
541 ، ح 140 .
. الکافى، ج 4 ، ص 176 ، ح 3 / وسائل الشیعة، ج 10 ، ص 540 ، ح 14068 .
. تهذیب الأحکام، ج 4 ، ص 290 ، ح 12 / الأستبصار، ج 2 ، ص 127 ، ح 5 . سند شیخ طوسى
به على بن الحسن بن
فضال در مشیخه این چنین است: و ما ذکرته
فى هذا الکتاب عن على بن الحسن به فضّال: فقد أخبرنى به احمد بن عبدون، سماعا منه
و اجازةً عن على بن محمد بن الزبیر عن على بن الحسن بن فضال. / وسائل الشیعة، ج 10 ، ص 539 ، ح 14065 .
. تهذیبالأحکام، ج 4 ، ص 290 ، ح 13 / الأستبصار، ج 2 ، ص 127 ، ح 6 . سند شیخ به
على بن حسن در روایت قبل
گذشت. / وسائل الشیعة، ج 10 ، ص 539 ، ح 14067 .
. تهذیب الاحکام، ج 4 ، ص 291 ، ح 17 / الأستبصار، ج 2 ، ص 127 ، ح 4 / وسائلالشیعة، ج 10 ، ص 539 ، ح 14066 .
. مجمعالبیان، ج 8 ، ص 204 / بحارالأنوار، ج 14 ، ص 141 .