حضور در مساجد امرى بسیار مطلوب و ارزشمند است و آیات قرآن بر آن تأکید فراوان دارد. از طرفى از کسانى که با مسجد آمد و شد دارند و در آن به عبادت و یاد خدا مىپردازند با بهترین تعابیر ستایش مىکند و آنان را دوستداران طهارت و پاکیزگى و محبوبان خدا معرفى مىکند:
«... لَمَسجِدٌ اُسِّسَ عَلَى التَّقوى مِن اَوَّلِ یَومٍ اَحَقُّ اَن تَقومَ فیهِ فیهِ رِجالٌ یُحِبّونَ اَن یَتَطَهَّروا و اللَّهُ یُحِبُّ المُطَّهِّرین».[1]
«آن مسجدى که از روز نخست برپایه تقوا بنا شده، شایستهتر است که در آن (به عبادت) بایستى؛ در آن،مردانى هستند که دوست مىدارند پاکیزه باشند؛ و خداوند پاکیزگان را دوست مىدارد».
و آنان را مردانى وارسته از دنیا، ذاکر خدا، اقامهکنندگان نماز و پرداختکنندگان زکات و خائفان از حوادث سخت قیامت معرفى مىکند و از پاداش ارزشمند آنان در سراى دیگر و بهرهمندى ایشان از فضل خدا سخن مىگوید:
«فى بُیوتٍ اَذِنَ اللَّهُ اَن تُرفَعَ و یُذکَرَ فیهَا اسمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالغُدُوِّ والاصال *
رِجالٌ لاتُلهیهِم تِجارَةٌ و لابَیعٌ عَن ذِکرِ اللَّهِ و اِقامِ الصَّلوةِ وایتاءِالزَّکوةِ یَخافونَ یَومًا تَتَقَلَّبُ فیهِ القُلوبُ والاَبصار *
لِیَجزِیَهُمُ اللَّهُ اَحسَنَ ما عَمِلوا و یَزِیدَهُم مِن فَضلِهِ واللَّهُ یَرزُقُ مَنیَشاءُ بِغَیرِ حِساب».[2]
«[نور و هدایت الهى] در خانهها (مساجدى) قرار دارد که خداوند اذن فرموده رفعت و عظمت داشته باشند. خانههایى که نام خدا در آنها برده مىشود و صبح و شام در آنها تسبیح او مىگویند.
مردانى که نه تجارت و نه معاملهاى آنان را از یاد خدا و برپا داشتن نماز و اداى زکات غافل نمىکند؛ آنها از روزى مىترسند که در آن، دلها و چشمها زیر و رو مىشود.
(آنها به سراغ این کارها مىروند) تا خداوند آنان را به بهترین اعمالى که انجام دادهاند پاداش دهد،[3] و از فضل خود بر پاداششان بیفزاید؛ و خداوند به هر کس بخواهد بى حساب روزى مىدهد».
و از سوى دیگر کسانى را که مانع مردم از حضور در مساجد و یاد خدا در آن مىشوند ظالمترین انسانها خوانده است و آنان را مستحق رسوایى و ذلت در دنیا و عذاب سخت در آخرت دانسته است:
«و مَن اَظلَمُ مِمَّن مَنَعَ مَسجِدَ اللَّهِ اَن یُذکَرَ فیهَا اسمُهُ و سَعى فى خَرابِها اُولئکَ ما کانَ لَهُم اَن یَدخُلوها اِلّا خائفینَ لَهُم فِى الدُّنیا خِزىٌ و لَهُم فِى الأخِرَةِ عَذابٌ عَظیم».[4]
«کیست ستمکارتر از آن کس که از بردن نام خدا در مساجد او جلوگیرى کرد و سعى در ویرانى آنها نمود؟! بهره آنها در دنیا (فقط) رسوایى است و در آخرت، عذاب عظیم (الهى)!».
در آیه 29 سوره اعراف به نحو روشنترى بر حضور در مساجد تأکیدو توصیه شده است:
«واَقیموا وُجوهَکُم عِندَ کُلِّ مَسجِدٍ».
«و توجه خویش را در هر مسجدى به سوى او (خدا) کنید».
عدهاى از مفسران «مسجد» در آیه یاد شده را به معناى معروف آن دانستهاند[5] و لذا به روشنى از جمله یاد شده استفاده مىشود حضور در مساجد امرى مستحب و مورد تشویق و مطلوب خداوند است.[6]
از مجموع این آیات استفاده مىشود حضور در مساجد امرى ارزشمند و مطلوب و بلکه براى یک مؤمن دوراندیش که به فکر سعادت و سراى آخرت است ضرورتى اجتنابناپذیر است.
[1] . سوره توبه، آیه 108 .
[2] . سوره نور، آیات 36 ـ 38 .
[3] . معناى جمله «لیجزیهم اللّه احسن ما عملوا؛ تا خداوند آنان را به بهترین اعمالى که انجام دادهاند پاداش دهد». این است که خداوند در دادن پاداش به آنان بهترین اعمال آنان را معیار قرار مىدهد و اعمال خوب آنان را به عنوان بهترین اعمال به حساب مىآورد و در حساب برآنان سخت نمىگیرد. المیزان، ج 18 ، ص 129 .
[4] . سوره بقره، آیه 114 .
[5] . ر.ک: مجمع البیان، ج 4 ، ص 241 .
[6] . ر.ک: بحار الانوار، ج 80 ، ص 341 .