در آیه 29 سوره اعراف آمده است:
« قُل اَمَرَ رَبّى بِالقِسطِ و اَقیموا وُجوهَکُم عِندَ کُلِّ مَسجِدٍ و ادعوهُ مُخلِصینَ لَهُ الدّینَ کَما بَدَاَکُم تَعودون».
«بگو پروردگارم امر به عدالت کرده است وتوجه خویش را در هر مسجد (و به هنگام عبادت) به سوى او کنید و او را بخوانید درحالى که دین (خود) را براى او خالص گردانید و (بدانید) همانگونه که در آغاز شما را آفرید (بار دیگر در رستاخیز) باز مىگردید».
براى جمله «واقیموا وجوهکم عند کلّ مسجد» معانى و تفسیرهاى گوناگون ذکر شده که در اینجا آنچه در ارتباط با مسجد است ذکر مىشود:
1 ـ در نماز به قبله هر مسجد توجه کنید.
2 ـ در هر مسجدى که هستید نماز را بخوانید و براى رفتن به مسجد خاص، آن را تأخیر نیندازید.
3 ـ در وقت هرنمازى که دستور به جماعت خواندن آن داده شده به مسجد بروید.[1]
4 ـ از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام نقل شده که در تفسیر جمله یاد شده فرمودهاند:
«در مساجد جدید التأسیس رو به سوى مسجدالحرام کنید».[2]
یعنى هر مسجدى که مسلمانان در هر نقطهاى از زمین تأسیس مىکنند قبله آن باید کعبه و مسجد الحرام باشد به همین جهت، کسى که قبله مکانى را نمىداند یکى از راههاى به دست آوردن جهت آن، مراجعه به مسجد آن مکان است.[3]
نه تنها مسلمانان موظف هستند مساجد خود را به سمت مسجدالحرام و کعبه بسازند بلکه بنابه نظر گروهى از مفسران در تفسیر آیه 87 سوره یونس بنىاسرائیل در عصر موسى و هارون علیهماالسلام نیز موظف بودند مساجد خود را در سرزمین مصر به سمت مسجدالحرام و کعبه بسازند و کعبه را قبله مساجد خود قرار دهند:
«و اَوحَینا اِلى موسى و اَخیهِ اَن تَبَوَّءا لِقَومِکُما بِمِصرَ بُیوتًاواجعَلوا بُیوتَکُم قِبلَةً و اَقیمُوا الصَّلوةَ و بَشِّرِ المُؤمِنین».
«و به موسى و برادرش وحى کردیم که: براى قوم خود خانه هایى در سرزمین مصر انتخاب کنید و خانههایتان را رو به قبله قرار دهید و نماز را برپا دارید».
برخى مفسران در تفسیر آیه یاد شده گفتهاند: موسى علیهالسلام پس از نابودى فرعون، وارد مصر شد و او و برادرش هارون علیهالسلام مأمور شدند بنىاسرائیل را براى تهیّه و بناى مساجدى که مرکز یاد و عبادت خدا باشد راهنمایى نمایند و آنها موظف بودند مساجدشان را به سمت قبله یعنى کعبه بسازند این گروه از مفسران جمله «واجعلوا بیوتکم قبلة» را به معناى ساختن مساجد به سمت کعبه و قبله قرار دادن آن، دانستهاند.[4]
[1] . مجمع البیان، ج 4 ، ص 241 .
[2] . تهذیب الاحکام، ج 2 ، ص 43 .
[3] . در صدر اسلام بیت المقدس قبله مسلمانان بود و آیات مربوط به تغییر قبله از بیت المقدس به کعبه در مدینه نازل شده است در حالى که آیه یاد شده که در سوره اعراف آمده از آیات مکّى است؛ بنابراین چطور ممکن است که مقصود از «واقیموا وجوهکم عند کل مسجد» روى آوردن به کعبه و مسجدالحرام و قبله قرار دادن آن باشد؟ برخى مفسران در جواب این سؤال فرمودهاند: شاید اصل تشریع قبله قرار دادن کعبه در سوره اعراف که در مکّه نازل شده است مطرح گردیده؛ اما تفصیل یا تفسیر آن در سوره بقره که مدنى است بیان شده است همانگونه که سایر احکام الهى از واجبات و محرمات در سوره هاى مکى به طور اجمال و سر بسته مطرح و در سوره هاى مدنى تفسیر و تبیین شدهاند.المیزان، ج 8 ، ص 90 .
[4] . مجمع البیان، ج 5 ، ص 195 .