امسال که در سى‏امین سال پیروزى انقلاب، قرار داریم به جاست در نحوه عملیاتى نمودن صدور انقلاب، قدرى تأمل نماییم. گذشت که صدور انقلاب، نه همزاد با انقلاب بلکه پیش از آن مدنظر بنیانگذارش بوده است

     چنان‏که گفته شد در دو مرحله «حدوث» و «ثبوت» انقلاب، محوریت مسجد کاملاً مشهود است. صد البته که خود این تعامل، بین دو انقلاب و مسجد بر پویایى مساجد و تنوع بخشى به کارکردهاى آن نیز مؤثر بود. در پروسه صدور انقلاب نیز باید مساجد محوریت را برعهده گیرند. شاید از این روى بود که رهبر فقید انقلاب اسلامى ایران، تأکید داشتند که باید مساجد همواره آماده قیام و پیشبرد اهداف اسلامى باشند.

                              «اسلام مساجد را سنگر قرار داد وسیله، از باب این‏که از
                         همین مساجد،... همه امورى که اسلام را به پیش مى‏برد
                         و قیام را به پیش مى برد، مهیا باشد».[1]

    لیک با توجه به محذوریت و محدودیت‏هاى ساخت مسجد و مهم‏تر از آن، ممنوعیت‏هاى احیاى کارکردهاى انقلابى در مساجد خارج کشور، و زمان‏بر و پرهزینه بودن ساخت مساجد فیزیکى، توجه به مساجد مجازى یک بایستهتلقى مى‏گردد. تأکید مى‏کنم که مساجد مجازى مى‏تواند ما را در مشکلاتى که درساخت مساجد فیزیکى در خارج کشور داریم، یارى رساند؛ یعنى با جذب مخاطب توسط مساجد مجازى، مى‏توان از آن در ساخت مساجد فیزیکى، احیاى کارکردهاى انقلابى و مخالفت با قوانین ممنوعیت ساخت مسجد فیزیکى کمک گرفت.

     یادمان باشد از یک سو با یک تکلیفى به نام صدور ارزش‏هاى انقلاب و یارى مستضعفان مواجهیم که طبق تحلیلى باید این مرحله از انقلاب نیز مبتنى بر مساجد باشد. و از سوى دیگر با موانعى که بر سر راه انجام این وظیفه از طریق مساجد فیزیکى قرار گرفته است. این موانع آنگاه تکلیف را ساقط مى‏کند
که هیچ راه جایگزینى مطرح نباشد. مسجد مجازى در عین فرصت بودن براى صادر نمودن انقلاب، خود ضمنا موانع را نیز خواهد برداشت. زیرا موجب توسعه بنائى و گسترش کارکردى آن خواهد شد. و این یعنى اثبات کارآمدى دیگر براى مساجد در سومین مرحله از انقلاب!

     اگر در فرهنگ امام قدس‏سره، ثمره انقلاب، آزادى همه مستضعفان جهان است، و اگر در اندیشه او باید مساجد را حفظ نمود:

                              «اى ملت! مسجدهایتان را حفظ کنید تا این نهضت
                         به ثمر برسد».[2]

    تحقق این دو، با مساجد مجازى سامان مى‏یابد.

     حضرت امام قدس‏سره درعین حال که پیروزى انقلاب را برخاسته از فعالیت‏هاى مسجدى مى‏داند، ولى رها کردن مساجد و نیز بسنده کردن به وضع موجود را نیز ناکافى مى‏شمارد. ایشان پیروزى انقلاب اسلامى را نوعى آماده‏سازى خویشتن براى اداره پویاى مساجد مى‏داند. بى‏شک مراد حضرت امام قدس‏سره مدیریت عبادى صرف نیست، آنچه از سخنان امام نیز استفاده مى‏شود، تحول در کارکرد مساجد، به سوى ایجاد پیروزى‏هاى دیگر اسلامى است.[3]

                             «این مساجد بود که این پیروزى را براى ملت ما درست
                         کرد، این مراکز حساسى است که ملت باید به آن توجه داشته
                         باشند، این‏طور نباشد که خیال کنیم حالا دیگر ما پیروز
                         شدیم، دیگر مسجد مى‏خواهیم چه کنیم؟ پیروزى ما براى
                         اداره مسجد است».[4]

    بدیهى است که امام قدس‏سره نیز روش تبلیغى و استفاده از ابزار رسانه‏ها را شیوه عملى صدور انقلاب معرفى مى‏کردند: 

                              «ما که مى‏گوییم اسلام را مى‏خواهیم صادر کنیم،
                         معنایش... این است که مى‏توانیم به وسیله‏ى دستگاه‏هایى که
                         داریم، به وسیله‏ى همین صدا و سیما، به وسیله‏ى مطبوعات،
                         به وسیله‏ى گروه‏هایى که به خارج مى‏روند، اسلام را آن
                         طورى که هست معرفى کنیم. اگر آن طورى که هست معرفى
                         بشود، مورد قبول همه خواهد بود».[5]

    مقام معظم رهبرى نیز استفاده از ابزارهاى متناسب با زمان و مخاطب را اثرگذار مى‏دانند:

                              «ماییم و تفکر و معارف اسلامى، ماییم و پیام انقلاب
                         اسلامى؛ ما باید بتوانیم این‏ها را درست به دنیا برسانیم...
                         ما باید بتوانیم مفاهیم و معارف اسلامى و آنچه را که متعلق
                         به ماست، بیان کنیم؛ البته باید با لحن و بیان روشنفکرانه
                         و کاملاً مترقى و با استفاده از واژگان متناسب با هر دوره
                         و زمان باشد».[6]

    مسجد به عنوان رسانه سنتى و اینترنت به مثابه ابزار مدرن، مى‏توانند در ابلاغ پیام انقلاب، نقش‏آفرین باشند. متأسفانه، رویکردى در کشور ما، این دو را در ساحت نزاعى آشتى‏ناپذیر قرار داده، از این روى هیچ‏گاه آن‏چنان‏که باید، از ظرفیت این دو رسانه نتوانسته‏ایم در بیان رسالت انقلاب، بهره جوییم.
مسجد، رسانه‏اى سنتى، ولى همچنان پویا، مقبول، غیردولتى و بالاخره دینى است، و اینترنت و ابزارهاى مدرن، داراى پوشش گسترده‏اى از مخاطب‏اند. معقول آن است که کمیت یکى با کیفیت دیگرى همراه گردد، و این دو از عرصه رقابت به ساحت رفاقت آیند.