قرن بیستم، قرن شورش جهان بر ایدئولوژى و قرن شورش علم، تکنولوژى و صنعت بر ارزش‏هاى مقدس انسانى بود. ولى خوشبختانه در واپسین غروب این قرن، جرقه امید جهیدن گرفت که نویدبخش روزنه نور براى قرن بیست‏و یکم گردید.[1] ناتوانى تمدن صنعتى در برآوردن نیازهاى معنوى و ارزشى انسان معاصر و در نتیجه ظهور بحران‏ها و بن‏بست‏هاى بغرنج در فضاى ذهن و زندگى آدمیان سبب شده است تا بار دیگر دل‏هاى مضطرب، به دنبال وسیله‏اى گردد تا انسان دور افتاده از اصالت‏هاى خویش را از گرداب وحشتناک کنونى نجات داده و به ساحت امن سعادت رهنمون شود. به دیگر تعبیر، دستآورد دنیاى مدرن، «آسایش» صِرف بود که «آرامش» را از انسان سلب کرد. اینک انسان به دنبال آرامش است.[2]

    موج بازگشت به عرفان و معنویت، یک موج بسیار محسوس در دنیاى جدید است. از این روى عده‏اى هزاره سوم را «عصر عرفان‏گرایى» مى‏نامند.[3] بى‏جهت نیست که قرآن و کتاب مولانا در آمریکا پرفروش‏ترین کتاب مى‏شود.[4] نیاز به معنویت، مستمسکى شد براى پدید آمدن ادیان جدید، بطورى که 173 دین و طبق آمارى نزدیک به 200 دین در طول 25 سال اخیر در سراسر جهان به وجود آمدند که شاخصه و دغدغه اصلى آنها مسائل عرفانى است.[5] نویسنده‏اى قرن بیست‏ویکم را چنین توصیف مى‏کند:

                       «قرن بیست و یکم قرن، قرن حاکمیت ایدئولوژى است. 

                          قرائن موجود در جهان؛ و تغییر و تحول حالات روحى
                         و فکرى ملت‏ها و گرایش‏هاى نوین مذهبى، خود دلایل
                         محکمى است بر این واقعیت که جهان در شرف یک تحول
                         دینى نوینى است».[6]

    توجه به معنویت، نه یک چیز تازه بلکه خواست اساسى فطرت انسانى است. اگر تفسیر آیت‏اللّه‏ طالقانى رحمه‏الله را بپذیریم چه الفت نیکى بین این دو خواسته فطرت؛ یعنى «معنویت» و «مسجد»، روى خواهد داد. اساسا این دو همیارهمند. معنویت حقیقى در مسجد است و مسجد هم کانون معنویت. آیت‏اللّه‏ طالقانى در ذیل آیه شریفه «وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْنا»[7] کشش و بازگشت انسان به مسجد را فطرى مى‏شمارد و مى‏نویسد:

                              «جعل بیت بصورت مثابه، بر طبق کشش نفسانى انسان
                         به محل امن و عدل مى‏باشد. این جویایى مانند امام‏جویى
                         است و توجه به‏چنین خانه‏اى که فطرت حق‏جویى و عدل را
                         بیدار سازد، از کشش‏ها و خواسته‏هاى درونى آدمى و به‏سود
                         وى مى‏باشد».[8]

    مساجد، مى‏تواند از این فرصت به وجود آمده بهره وافر را ببرد. اگر مساجد میدان را خالى بگذارد، دکانداران معنویت‏هاى سکولار، این عرصه را تصاحب خواهند کرد. یادمان باشد که تنها معنویت اسلامى است که عطش تشنگان معنویت و معرفت را مى‏تواند سیراب نماید. مسجد مجازى به خاطر خیل اقبال تشنه‏گان معنویت به اینترنت، مى‏تواند رهیافت نیکى تلقى گردد. چرا که جستجوى معنویت در اینترنت، رتبه بالایى را به خود اختصاص داده است.[9]

    «گیدنز» در توجیه تداوم دین در عصر ارتباطات، ضمن اشاره به عدم توانایى علم‏گرایى و عقل‏گرایى در پاسخ به پرسش‏هاى انسان، مى‏نویسد:

                              «شاید کمتر کسى در این جهان باشد که هرگز تحت‏تأثیر
                         احساسات مذهبى قرار نگرفته باشد. علم و تفکر عقل‏گرایانه
                         در برابر سؤالاتى اساسى مانند معنا و هدف زندگى
                         و موضوعاتى که همیشه اساس دین بوده است،
                         ساکت مى‏ماند».[10]