اینک جهت تبیین بایستگى توجه به مساجد مجازى و توصیف نحوه کارکرد آن، به برخى مزایاى مسجد مجازى اشاره مىکنیم.
1 ـ محدودیت زمانى و مکانى ندارد
جهان فیزیکى با محدودیتهاى مکانى و زمانى روبروست و مساجد هم از این قانون مستثنا نیستند. حقیقت آن است محدودیت مساجد از نظر مکانى،عبارتست از عدم گسترش و پراکنش مناسب مساجد. حقیقت آن است که این مأمن مسلمین و رسانه دینى، در همه اماکن مورد نیاز در دسترس نیست.[1]
هرچند احتمال دارد دیدگاه سنتىگرا با این مقوله آشتى نداشته باشدولى با همین مسجد مجازى مىتوان بیماران و... که توان حضور در مسجدفیزیکى ندارند را در مسجد مجازى بهرهمند ساخت. بالاخره یادمان باشد که جذب کردن نسبى بهتر از نیامدن هرگزى جوانان به مسجد است.
2 ـ تعاملى
به ظاهر میان تبلیغ دین در فضاى مجازى و دنیاى واقعى، تفاوت در محتوا نیست،بلکه تفاوت در ابزار است؛ تبلیغ دین در فضاى مجازى محدودیتها و امکاناتىدارد؛ همانگونه که تبلیغ در دنیاى واقعى با این محدودیتها و امکانات مواجه است.[2] بهعنوان مثال مخاطبان رسانه سنتى تلویزیون، مناسک مذهبى را
مىبینند ولى در اینترنت قادر به انجام آن هم هستند. اجراى مراسم و مناسکمذهبى در فضاى واقعى لذت بیشترى دارد، اما اینترنت به کمک ویدئوکمهاو مانند آن، این امکان را فراهم کرده است که از طریق آن حتى زیارت کرد و احساس انجام مناسک دینى در افراد ایجاد نمود. درحالى که تلویزیون نمىتواند چنین امکانى را در اختیار ما قرار دهد و تنها نقش روایتگرى دارد.[3]
از اینروى به باور برخى[4] اینترنت از سایر رسانهها تفاوتى اساسى دارد. به زعم ایشان، اینترنت، یک رسانه نیست بلکه فضایى رسانهاى است. در واقع ماهم در اینترنت و هم با اینترنت زندگى مىکنیم.
3 ـ تولید انبوه
بهطور تقریبى هر سه ماه یک بار توسعه وب، دو برابر مىشود. اما این رشد روزافزون، کاملاً نابرابر توزیع شده است. در حالى که آمریکا و کانادا 63%، اروپا 4/22% و استرالیا، ژاپن و نیوزیلند 4/6% از کامپیوترهاى متصل به اینترنت رادر اختیار دارند، بقیه کشورهاى آسیایى و آفریقایى تنها 9/5% از این کامپیوترها را در خود جاى دادهاند. 83% کاربران اینترنت در آمریکا، 6% در اروپا، 3% در اقیانوسیه و 8% در بقیه قارههاى دنیا قرار دارند. نگاهى به وضعیتو موقعیت زبانهاى مختلف در اینترنت میزان سلطه زبانهاى غربى را نشان مىدهد. در میان کسانى که از اینترنت استفاده مىکنند، 3/51% به انگلیسى سخن مىگویند و عرب زبانان کمتر از 1% استفاده کنندگان را تشکیل مىدهند.[5]
بیش از 80 درصد کل اطلاعاتى که در بیش از 100 میلیون رایانه سرتاسر جهان ذخیره شده به زبان انگلیسى است. این در حالى است که کمتر از 5%اطلاعات موجود در فضاى وب، در باره دین است.[6] مسجد مجازى مىتواند خلأ نیاز به معنویت و دین را در محیط سایبر پر نماید و عرصه اینترنت را نیز اخلاقى و ارزشى نماید. در آن صورت اینترنت دیگر تهدید نخواهد بود. بلکه همه خانوادهها از حضور فرزندان خود در این محیط، احساس رضایت نیز خواهند نمود. یادمان باشد خواه و ناخواه، این غول رسانهاى به درون خانههاىما نفوذ کرده است، به جاى منع، مىتوان این را مدیریت نمود و بلکه از این ابزار بر علیه دشمن بهره برد. دشمن با این ابزار درصدد ربودن اندیشه جوان اسلامى و ایرانى است با دینى کردن آن مىتوان گستره انبوهى از جوانان غیر دینى را با آموزههاى اسلامى، آشنا ساخت.
4 ـ پرسش صریح
اگر انسان طالب شهرت است این تنها یک روى سکه از حیات انسانى است. پاره دیگر از زندگى انسانى، گرایش به انزوا گزینى دارد. در این بخش انسان دوست ندارد که همه از اسرار او با خبر باشند. از این روست که برخى سؤالات در ذهن انسانى هست که بىپاسخ است، نه از آن جهت که پاسخى ندارد بلکه از آن جهت که پرسشگر آن را جزو اسرار خود دانسته و با پرسیدن آن سؤال، گویى پارهاى از خلوت خود را برملا کرده است.
امروزه برخى بین «سؤال» و «مسئله» فرقى مطرح مىکنند، که دقیقا به این بحث برمىگردد. زیرا طرف در درون خود با «مسئله»اى درگیر است لیک اگر آن را بپرسد، بخشى از اسرار او فاش خواهد شد لذا آن را در قالب «سؤال» که قدرى نامرتبط با «مسئله»اش است، مىپرسد. این نحو پرسیدن، نمىتواند پاسخمناسبى به «مسئله» جوانان باشد. مسجد مجازى، بهترین فضا براى طرح خودِ «مسئله» نه «سؤال» است. تا طرف مستقیما با «مسئله» خود درگیر شود و پاسخى کاملاً مرتبط با «مسئله» خود دریافت دارد. بىآنکه حتى بخش کوچکى از اسرار او فاش گردد.
یکى از ویژگىهاى اصلى فضاى مجازى، ایجاد محیطى براى مطرح کردن سؤالهاى ناگفتنى در دنیاى واقعى است. جوانان گاهى براى پرسیدن برخى سؤالها بهصورت چهره به چهره، حیا پیشه مىکنند. بنابراین فضاى مجازى این امکان را مىدهد که درد و دلهاى ناگفتنى، گفتنى شود.
[1] . براى مشاهده آمار در این باره به ص 117 مراجعه فرمایید.
[2] . www.iqna.ir/fa/news_detail.php?ProdID=301380
[3] . همایش آسیبشناسى فرهنگ عاشورا در رسانههاى مجازى، دکتر مسعود کوثرى،مدیر گروه ارتباطات دانشگاه تهران.
www.ictfarajoo.com/Default.aspx?TabId=62&atId=74
[4] . دکتر مسعود کوثرى، مدیر گروه ارتباطات دانشگاه تهران.
[5] . آشنا، حسامالدین، مقاله «اینترنت و امنیت فرهنگى ـ سیاسى» ص 233 .
[6] . جمشیدى، احمد، مقاله «اینترنت، قاره ششم»، ص 41 .