استفاده از تجارب مدیریتی در اداره این نهاد شاخص دینی، گامی مهم در نیل مساجد جهان به سوی مسجد طراز اسلامی و در پی آن انسجام‌بخشی بین مسلمانان جهان است. از جمله تجربیات موفق در امر مدیریت مسجد، مساجد کارآمد و فعال کشور سنگاپور است که تعدادی از ایده‌های مدیریتی آنها را به روایت آقای محمدعلی موظف رستمی دنبال می‌کنیم.
دلایل کارآمدی و موفقیت مساجد سنگاپور
مسجد یک سازمان دینی و معنوی است که جایگاه خاص و مرتبت والایی در میان مسلمانان دارد و نباید از نقش بسیار ارزنده و تأثیرگذار آن در انسجام‌بخشی بین اقشار و طبقات مختلف جامعه اسلامی غافل شد. از سویی به دلیل گستردگی و وسعت کشورهای اسلامی و پراکندگی مسلمانان در سراسر جهان، مسجد می‌تواند نهادی موثر در ایجاد وفاق و همدلی و ایجاد ارتباط سازنده با دیگر ادیان و مذاهب باشد.
استفاده از تجارب مدیریتی در اداره این نهاد شاخص دینی، گامی مهم در نیل مساجد جهان به سوی مسجد طراز اسلامی و در پی آن انسجام‌بخشی بین مسلمانان جهان است. از جمله تجربیات موفق در امر مدیریت مسجد، مساجد کارآمد و فعال کشور سنگاپور است که تعدادی از ایده‌های مدیریتی آنها را به روایت آقای محمدعلی موظف رستمی دنبال می‌کنیم:
ایده: بررسی تجارب مدیریتی مساجد جهان اسلام و معرفی نمونه‌های موفق و کارآمد مساجد اسلامی
ایده‌های مدیریتی مساجد سنگاپور
اداره مساجد در سنگاپور بر اساس عالم محوری است
در کشور سنگاپور تمام فعالیت‌های مساجد با محوریت علمای مجلس اسلامی و با نظارت و هدایت کامل آنها اعم از: سیاست‌گذاری، برنامهریزی و تعریف و تبیین فعالیت‌ها و نیز نقشه راه برای اداره مساجد ترسیم می‌گردد. پذیرش تمام و کمال این علماء توسط مردم نیز قابل توجه می‌باشد. یکی از مهم‌ترین دلایل این امر و ارتباط دوطرفه و بهینه بین مردم و علماء، مردمی بودن علماء و عدم وابستگی آنها به حکومت می‌باشد.
استقلال کامل در مدیریت مساجد سنگاپور
کشور سنگاپور حکومت لائیک داشته و مبانی اعتقاد دینی در سیاست‌گذاری‌های داخلی و خارجی آن دخیل نمی‌باشد. شیوه مدیریت و تشکیلات مساجد آنها نیز کاملاً غیر دولتی بوده و آنها در تأمین منابع مالی و نیز پرورش نیروهای انسانی و برنامهریزی فعالیت‌های دینی، فرهنگی و اجتماعی انتظار دریافت کمک‌های مالی دولت ندارند. از این رو هدایت و پشتیبانی در حوزه مدیریت مساجد نیز تنها از یک مرکز صورت می‌گیرد و از تعدد و تشتت در مدیریت به شدت پرهیز شده است.
تأمین منابع مالی اداره مساجد توسط خود مسلمانان
در سنگاپور برای ساخت و اداره مساجد عمدتاً از کمک‌های مالی مسلمانان این کشور استفاده می‌شود. این کمک‌ها بیشتر به صورت خودکار از حساب حقوق ماهیانه کارکنان و به صورت داوطلبانه در کمک به ساخت و اداره مساجد از طریق کسر سازمانی دریافت و به حساب صندوق ویژه‌ای که برای این منظور در نظر گرفته شده است واریز می‌گردد.
آموزش مستمر و اعزام مدیران و رهبران و اعضای مساجد برای یادگیری به مراکز تعالی سازمانی
در نظام مدیریت مساجد سنگاپور سیستم سرآمدی و یا تعالی سازمانی اجرا شده است. این امر مستلزم آن است که با هدف به‌روز‌رسانی اطلاعات و آگاهی مدیران و ارتقاء سطح کمی و کیفی معلومات و دانش مدیریت برای منابع انسانی فعال در مساجد به ویژه برای مدیران مساجد، آنها به مراکز آموزشی که متخصص در حوزه تعالی سازمانی هستند اعزام شوند. امامان جماعت و اعضا برای کسب معلومات و تعلیمات به مراکز تعالی راهنمایی می‌شوند تا از این طریق به عصر طلایی اسلام (جایگاه ویژه مسجد در صدر اسلام) بازگشت داشته باشند.
تجمیع کارکردهای متنوع در مساجد
یکی از حسنات و مزایای مدیریت مساجد در سنگاپور احیاء و به روز رسانی کلیه کارکردها و نقش‌ها و خرده نقش‌ها در مساجد می‌باشد و کلیه فعالیت‌های مربوط به مسلمانان در مساجد قابل احصاء و انجام می‌باشد و به همین خاطر اکثریت قریب به اتفاق کارکردهای دینی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی قابل اجرا برای جامعه مسلمانان است و امور خدمات رفاهی از قبیل: مشاوره ازدواج، وعده‌های غذایی رایگان، نمایشگاه، گفتگو در مورد سوء استفاده مواد مخدر و عقد نکاح یا ازدواج رسمی و... در مساجد تجمیع یافته و اجرا می‌شود.
وجود فضای رقابت بین پیروان ادیان در ارائه برنامه‌ها و فعالیت‌های مختلف
سنگاپور کشوری است با ادیان مختلف از جمله بودائیم و تائوئیسم و اسلام. وجود این ادیان مختلف موجب شده است تا ناخواسته نوعی فضای رقابت برای پیروان آنها ایجاد شود که البته فضایی سالم در این میان حاکم می‌باشد. صحت این قول حاکم بودن صلح و آرامش در میان اقوام و نژادهای مختلف و احترام متقابل آنها به یکدیگر می‌باشد.
رعایت اصل جوان محوری در برنامهریزی و اجرای برنامه‌های مساجد
یکی از ویژگی‌ها و اصول مهم تعیین شده توسط تشکیلات و مدیریت مساجد در این کشور، تدارک و برنامهریزی فعالیت‌ها با محوریت جوان و قائل شدن جایگاه ویژه برای آنها است. این امر در ارتباط با مناسک عبادی و نیز در تمام فعالیت‌های دیگر از قبیل آموزش، اوقات فراغت، ورزش، انجام مشاوره و... کاملاً مشهود است.
روزآمدسازی فعالیت‌ها و برنامه‌های مساجد
از مزیت‌های ویژه مسلمانان سنگاپور، بهره‌گیری و استفاده از فن‌آوری‌های نوین و تکنولوژی جدید در حوزه ارتباطات و اطلاعات می‌باشد این امر سبب شده است تا فضای ارتباط و تعامل بین مسلمانان و مراکز دینی به خصوص مساجد با سرعت و دقت و به صورت سهل‌الوصول انجام. پرداخت و دریافت به روز امور مربوط به زکات، ثبت‌نام حج، غذای حلال، کمک‌های مالی به مساجد و محاسبه زکات، پرداخت فطریه با استفاده از کارت‌های اعتباری از جمله آنهاست.
برنامهریزی فعالیت‌ها و برنامه‌های متناسب با وضعیت مخاطبان
برنامه‌هایی که در مساجد سنگاپور تدارک و اجرا می‌شود، براساس وضعیت عمومی مخاطبان صورت می‌گیرد. تناسب سنی، مقاطع سنی(کودک، نوجوان، جوان، بزرگسال) جنسیت(زن یا مرد) خانواده و نیز نوع نیاز مخاطبان(دینی، اجتماعی، آموزشی، فرهنگی) و نیز زبان مخاطب(انگلیسی، مالایی، عربی) و قالب‌های مختلف(کلاس آموزشی، نمایشگاه، باشگاه جوانان) و... در این برنامه‌ریزی‌ها در نظر گرفته می‌شوند.
نگاه ویژه علمی نسبت به امر کادرسازی از میان جوانان مسلمان
از دیگر شاخصه‌های مساجد سنگاپور تلاش برای تربیت نیروهای برجسته است. در این راستا "مدارس اسلامی سنگاپور" راه‌اندازی شدهاند. این مدارس همگام با دنیای مدرن در حوزه‌های علمی و آموزشی حرکت می‌کنند. و نمادی از تعلیم و تربیت اسلامی می‌باشند. امروزه بسیاری از جوانان فارغ‌التحصیل این مدارس به افراد مهم و برجسته‌ای در سطح کشور تبدیل شدهاند، چنانکه عده‌ای از آنها در سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی، در مسئولیت‌های مهمی مشغول به کار شدهاند...
نکته: ادامه را در مطلبی جداگانه ارائه خواهیم کرد. منتظر باشید.