ماه رجب فرا رسیده است، ماه خودسازی، ماه تهیّا و آمادگی برای ورود به ماه‌های شعبان المعظم و ماه رمضان. آغازگر فصل نیایش، انابه و دعا ماه رجب است. در آموزه‌های دینی تآکیدات فراوانی در خصوص جایگاه والا و رفیع این ماه شده است. در بیان اهمیت و جایگاه این ماه باید به این نکته اشاره نمود که یکی از سنت‌های مهم اسلامی که از نظر عبادی تعداد کثیری از عبادات و مناسک مذهبی در آن جمع بوده و از بزرگترین مناسبت های ماه رجب می‌باشد در این ماه واقع شده و مومنان و مشتاقان در روزهای سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم رجب مطابق با ایام‌البیض، سه روز متوالی در مساجد جامع معتکف می‌شوند و روزه می‌گیرند و دعا و عبادت می‌نمایند. حضرت امام صادق (ع) در باره اهمیت این ماه به نقل از پیامبرگرامی اسلام (ص) میفرمایند:« رجب ماه استغفار امت من است، پس در این ماه طلب آمرزش کنید که خداوند آمرزنده ومهربان است و رجب را «اصب» می‌گویند زیرا که رحمت خداوند در این ماه برامت من بسیار نازل می شود.»[1]

در همین ارتباط روایتی از رسول گرامی اسلام نقل شده است که فرمودند: « خدای متعال مَلکی را در آسمان هفتم قرار داده است که به آن مَلک داعی ( دعوت کننده) گفته می‌شود. پس وقتی که ماه رجب می‌رسد آن فرشته هر شب تا صبح فریاد می‌زند: «خوشا به حال ذاکرین خدا! خوشا به حال گردن گزاران به بندگی خدا! » و خدا می‌فرماید: « من همنشین آن کسی هستم که با من بنشیند. من مطیع کسی هستم که مرا اطاعت نماید. آن کسی را که از من طلب آمرزش نماید، می‌بخشم. ماه، ماه من است، بنده، بنده من است و رحمت، رحمت من است. پس هر که مرا در این ماه بخواند، او را اجابت می‌کنم و هر که از من درخواست نماید به او می‌بخشم و هر که از من طلب هدایت نماید، او را هدایت خواهم کرد. من این ماه را رشته و ریسمانی میان خود و بندگانم قرار داده‌ام پس هر که به این ریسمان بیاویزد به من خواهد رسید.»[2]  

ماه رجب، بهترین فرصت در جهت بهره‌مندی از فضای معنوی غالب در این ماه بزرگ جهت نوسازی معنوی جامعه اسلامی می‌باشد. به همین خاطر در آموزه های دین مبین اسلام وپیشوایان الهی، فرصتهایی این چنینی در اختیار مسلمانان قرار داده شده است، تا آنان بتوانند با برنامه ریزی منظم و با بهره مندی از این آموزه ها، خود را علی الدوام از تعلّقات بازدارنده دنیوی رهانیده و در ایّام خاص معنوی با مکانهای مقدس پیوند دهند. تا از این طریق، ضمن برقراری ارتباط و اُنس با خالق یگانه، زمینه های این رابطه را تحکیم نموده وتقویت بخشند. از جمله ماههایی که امکان ارتباط معنوی با خالق هستی نسبت به سایر ماههای سال بیش‌تروجود دارد ماه‌های رجب المرجب، شعبان المعظم و رمضان المبارک می باشد.

ماههای فصل نیایش یعنی: رجب ، شعبان و رمضان ازنابترین فرصت هایی است که مسلمانان می توانند با انجام مراسم و مناسک عبادی ودینی متنوع از این خوان گسترده عرفانی مستفیض و متنعّم گردند.

دعا و نیایش نه تنها در عالم انسان بلکه در عالم نباتات و جمادات نیزوجود دارد و همه به تسبیح و تنزیه حضرت حق جل و علا مشغولند.قرآن کریم در موارد متعددی متذکر شده است که امردعا،تسبیح و نیایش نه تنها فقط برای انسان بلکه درمیان تمامی موجودات ونباتات وجود دارد.هم‌چنانکه می‌فرماید: یسبح لله ما فی السموات وما فی الارض الملک القدوس العزیزالحکیم.ترجمه: «آنچه درآسمانها و زمین است همه به تسبیح وستایش خدا که پادشاهی منزه وپاک ومقتدر وداناست مشغولند».[3]ودرجای دیگراز آیات الهی آمده است: والنّجم والشّجریسجدان...ترجمه:«ستاره ودرخت، خدا را سجده می کنند.»[4]

همچنین خداوند سبحان در جایی دیگر می فرماید: تُسَبّحُ لَهُ السّمواتُ السَّبعُ وَالاَرضُ وَ مَن فیهِنَّ وَاِن مِّنّ شَیءٍ اِلاّ یُسَبِحُ بِحَمدِه وَ لکِن لاّ تَفقَهُونَ تَسبیحَهُم اِنَّهُ کانَ حَلیماً غَفُورًا. ترجمه:«هفت آسمان و هر چه در آنهاست، همه به ستایش و تنزیه خدا مشغولند و موجودی نیست جز آنکه ذکرش تسبیح و ستایش حضرت اوست و لیکن شما آنها را فهم نمی کنید همانا او بسیار بُردبار و آمرزنده است.»[5]

سعدی شیرین سخن در همین ارتباط می فرماید:

تسبیح گوی تو نه بنی آدمند وبس          هربلبلی که زمزمه برشاخسارکرد

درمیان ادیان آسمانی، اسلام، بیش ازهمه برای دعا ونیایش اهمیت خاص و ویژه ای قائل شده است که با نگاهی به آیات وروایات، اهمیت دعا و نیایش بهتر آشکار می شود. قرآن کریم در آیات متعددی، بندگان را دعوت به دعا و نیایش می نماید. و شرط اجابت دعا را راز و نیاز ودرخواست قلبی و زبانی می داند: وقال ربکم ادعونی استجب لکم انّ الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین.ترجمه:«وخدای شما فرمود که مرا با خلوص بخوانید تا دعای شما را اجابت کنم و آنانکه از دعا و عبادت من اعراض و سرکشی میکنندبه زودی باذلت وخواری دردوزخ داخل شوند.»[6]و نیز آیه : امن یجیب المضطراذا دعاه ویکشف السوء ویجعلکم خلفاء‌ الارض ءَ اِله مع الله قلیلاً ما تذکّرون.ترجمه: «آیا آن کیست که دعای بیچارگان مضطر را به اجابت میرساندورنج و غم آنانرا برطرف می سازد و شما مسلمانان را جانشینان اهل زمین قرارمی دهد. آیا با وجود خدای یکتا، خدایی دیگر شایسته پرستش هست ؟ نه هرگز،اما اندک مردم متذکر این حقیقتند. »[7]

درآیه دیگری ازقرآن کریم آمده است: واذا سالک عبادی عنّی فانی قریب اجیب دعوة الدّاع اذا دعان فلیستجیبوا لی ولیومنوا بی لعلّهم یرشدون. ترجمه: «آنگاه که بندگان من از دوری و نزدیکی من از تو پرسند، بدانند که من به آنها نزدیک هستم هرکسی مرا بخواند دعایش را اجابت می کنم پس بایست دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند تا به سعادت راه یابند.»[8]

حدیثی ازحضرت رسول اکرم (ص) درارتباط با اهمیت دعا منقولست که می فرمایند:  پروردگار خود را شب و روز دعا کنید و بخوانید زیرا که سلاح و حربه مومن،دعاست.»[9] وآن حضرت در جای دیگری می‌فرمایند:«دعا حربه و سلاح مومن برای دفع دشمنان وعمود دین است که مومن به آن برپاست و دعا نور آسمان و زمین است. »[10]

درهمین رابطه حضرت امام صادق (ع) می فرمایند:«حضرت امیرالمومنین علی (ع) می فرمود: محبوب ترین اعمال نزد حقتعالی در زمین دعاست.»[11]

دعا وسیله قرب و نزدیکی بنده با پروردگار، عبد با معبود و مخلوق با آفریدگار است. دعا زمینه ساز آرامش روح و روان انسان است. اینکه انسان همواره در دعا تمام نگاه خویش را فقط به معبود خود متوجه می سازد واز غیراو چشم می پوشد .در واقع نوعی یگانه پرستی ودوری ازشرک را تمرین میکند و وحدانیت و یکتاپرستی که شرط اول اسلام است را به منصه ظهور میرساند.

پس بایسته است از ماه رجب، که مشهور به ماه اجابت دعاست، بیش از پیش زمینه‌های بهرهمند شدن از آن را برای خویش فراهم نموده و در این ماه با تمسک و توسل به ادعیه و نیز تدارک و برنامه‌ریزی هدفمند برای امور معنوی روزانه، گامی بلند در جهت خودسازی  و توشه‌ای گران برای سرای باقی فراهم نماییم