احکام:
اعتکاف از مستحبات است ولی به نذر و مانند آن واجب می شود و قصد عبادت شرط است.
اعتکاف بیش از سه روز هم جایز است؛ ولی هر گاه دو روز اضافه می کند، روز سوم را برآن بیافزاید(بنابر احتیاط).
اعتکاف باید در مسجد جامع باشد و منظور از مسجد جامع، مسجدی است که قشرهای مختلف مردم شهر در آن شرکت دارند، بر خلاف مسجد محل و مسجد بازار که قشرخاصی درآن شرکت می کنند.
خارج شده از مسجد عمدا موجب بطلان اعتکاف است و از روز فراموشی نیز بنابر احتیاط، چنین است.
اعتکاف برای زنان هم جایز است ولی احتیاط واجب آن است که از همسرشان اجازه بگیرند.
احتیاط آن است که در اعتکاف برای غیر، قصد اهدائ ثواب کند، خواه حی باشد یا میت، بنابراین می توان به قصد اهدا ثواب کند، خواه حی باشد یا میت بنابراین می توان به قصد چند نفر نیت را نمود.
لازم نیست روزه برای اعتکاف باشد، بلکه می تواند روزه ی ماه مبارک یا روزه ی قضا و مانند آن را به جا آورد، ولی روزه ی استیجاری مشکل است.
اعتکاف مسجد را در دو روز اول می توان رها کرد؛ ولی روز سوم رها کردن جایز نیست.
بهتر است که مدت اعتکاف در یک مسجد باشد؛ ولی در دو مسجد متصل به هم مانعی ندارد.
در جایی که مشکوک است جزء مسجد می باشد یا نه، و ظاهر حال گواهی بر چیزی نمی دهد، اعتکاف صحیح نیست.
زنان نیز فقط در مسجد می توانند معتکف شوند.
کودکان ممیز نیز می توانند اعتکاف کنند.
در موارد زیر، شخص اعتکاف کننده می تواند از مسجد خارج شود:
الف: برای هر گونه کار ضروری شرعی یا عرفى، مانند رفتن به دستشویی و غسل واجب و تهیه ضروریات .
ب: همچنین برای گواهی دادن در دادگاه و نماز جمعه و تشییع جنازه و عیادت مریض ، اما برای هر کار مستحبی جایز نیست.
نشستن بر فروش غصبی هنگام اعتکاف موجب بطلان اعتکاف نمی شود، برخلاف محل غصب(مثلا جای دیگران را غصب کند) بنابر احتیاط.
جایز است در اعتکاف ، در آغاز نیت، شرط کند که هرگاه عذر عرفی یا شرعی برای او پیدا شود، بتواند اعتکاف را به هم زند در این صورت هر وقت عذری پیدا شود، می توان آن را به هم زند، حتی در روز سوم .
اعتکاف کمتر از سه روز کامل جایز نیست و روز از اول طلوع فجر تا غروب آفتاب است.
اعتکاف در شبستان و سرداب و صحن مسجد جایز است. مگر در مواردی که ثابت شود حیاط جزء مسجد نیست یا ظاهر حال چنین باشد.
موارد ذیل بر معتکف حرام است:
بوییدن عطریات و بوهای خوش هر چند به قصد لذت نباشد،
خرید و فروش، بلکه مطلق تجارت با بودن ضرورت(بنابر احتیاط) ولی پرداختن به امور مباح دنیوی مانند خیاطی و امثال آن اشکال ندارد،
جدال بر سر مسائل دینی یا دنیوی به قصد غلبه کردن بر طرف مقابل و اظهار فضیلت، و در این امور فرقی میان شب و روز نیست،...
پرداختن به امور دنیوی و مطالعات مربوط به آن برای معتکف جایز است و هر چند بهتر ترک این امور و توجه به عبادات و طاعات می باشد.
هرگاه اعتکاف خود را با یکی از امور گذشته باطل کند، اگر به سبب نذر بر او واجب معین بوده باید قضا کند و اگر واجب غیر معین بوده و این امر در روز سوم بوده نیز باید قضا کند و اگر در روز اول بوده لازم نیست قضای اعتکاف واجب فوری نیست، بلکه وقت آن وسیع است.
س : در چه مساجدى مىتوان اعتکاف کرد؟ با توجه به استقبال فوق العادهاى که از مسئله اعتکاف، مخصوصا از سوى جوانان مىشود، و سال به سال افزایش پیدا مىکند، و شرایطى که براى مساجدى که در آن مىتوان اعتکاف کرد ذکر مىکنند، سبب محدودیت هایى شده، دقیقا بفرمایید اعتکاف در چه مساجدى جایز است؟ آیا فقط در مساجد چهارگانه یا در هر مسجد جامعى مىتوان اعتکاف کرد؟ و منظور از مساجد جامع چیست؟ خواهشمندیم جواب واضحى دهید تا تکلیف اعتکاف کنندگان محترم روشن شود.
ج : با مراجعه به ادلّه مسئله و روایات متعدّدى که در این باره در منابع روایى وارد شده، روشن مىشود که در تمام مساجدى که در آن نماز جماعت به طور مرتّب بر پا مىشود، اعتکاف جایز است. بنابراین محدودیّت خاصّى در این گونه مساجد نیست.
س : آیا در ایام اعتکاف در مسجد دانشگاه، رفتن به کلاس و شرکت در درس ها جایز است؟
ج : جایز نیست.
س : گفتگو با تلفن همراه در مسجد در موارد غیر ضرورى و مکرر چه صورت دارد؟
ج : در صورتى که ضررى به اعمال اعتکاف نزند مانعى ندارد ولى بهتر ترک آن در غیر موارد ضرورت است
استفتائات
س: کدام یک از محرّمات اعتکاف، باعث بطلان اعتکاف مى شود؟ و در چه مواردى کفّاره واجب مى شود؟
پنج چیز بر معتکف حرام است:
1ـ تمتّع از همسر، خواه جماع باشد، یا لمس و بوسیدن، بنابر احتیاط.
2ـ استمناء بنابر احتیاط; هر چند از طریق حلال باشد، مانند ملاعبه با همسر.
3ـ بوییدن عطریّات و بوهاى خوش; هر چند به قصد لذّت نباشد.
4ـ خرید و فروش، بلکه مطلق تجارت با نبودن ضرورت بنابر احتیاط; ولى پرداختن به امور مباح دنیوى مانند خیّاطى و امثال آن اشکال ندارد.
5ـ جدال بر سر مسائل دینى یا دنیوى به قصد غلبه کردن برطرف مقابل و اظهار فضیلت، و در این امور فرقى میان شب و روز نیست و هر یک از امور فوق اعتکاف را باطل مى کند.
نگاه شهوت آلود در حال اعتکاف [مبطلات اعتکاف]
آیا نگاه شهوت انگیز موجب بطلان اعتکاف و وجوب کفّاره مى شود؟
موجب بطلان اعتکاف نمى شود.
اعتکاف اشخاصی که روزه برایشان ضرر دارد [مبطلات اعتکاف]
اگر روزه براى کسى ضرر داشته باشد، چه حکمى دارد؟
اعتکاف اشخاصى که روزه براى آنها ضرر دارد باطل است.
دیدار معتکف با اعضای خانواده [احکام اعتکاف]
ملاقات و گفتگوى اعتکاف کننده با اعضاى خانواده اش (همسر، خواهر، مادر) در طول اعتکاف چه حکمى دارد؟
اشکالى ندارد.
استحمام جهت انجام مستحبات اعتکاف [مبطلات اعتکاف]
آیا رفتن به حمّام نزدیک محلّه، جهت انجام مستحبّات اعتکاف، خروج از اعتکاف محسوب، و موجب ابطال آن مى شود؟ رفتن به منزل نزدیک مسجد جهت حمّام استحبابى چطور؟
هر دو اشکال دارد.
عدم جواز شرکت معتکفین در کلاس درس [مبطلات اعتکاف]
آیا در ایام اعتکاف در مسجد دانشگاه رفتن به کلاس و شرکت در درس ها جایز است؟ 2. گفتگو با تلفن همراه در مسجد در موارد غیر ضروری و مکرر چه صورت دارد؟ (در ایام اعتکاف(
جایز نیست. 2- در صورتی که ضرری به اعمال اعتکاف نزند مانعی ندارد ولی بهتر ترک آن در غیر موارد ضرورت است.
حکم معامله در حال اعتکاف [کارهایى که بر معتکف حرام است]
اگر در حال اعتکاف معامله ای انجام دهد آیا معامله نیز باطل می شود؟
معامله باطل نیست.
شرکت معتکف در راهپیمایی
آیا شرکت در مراسم و راهپیمایى هاى مهم مانند روز قدس، 22 بهمن، و مانند آن، جزء مصادیق ضرورت عرفى، یا شرعى محسوب مى شود؟
احتیاط آن است که معتکف در این امور شرکت نکند.
خروج از مسجد برای تهیه غذا در اعتکاف
کسانى که مشکل خاصّى از نظر تغذیه دارند، آیا مى توانند جهت آوردن غذا از محلّ اعتکاف خارج شوند، و مجدّداً باز گردند؟
در صورت ضرورت مانعى ندارد.
راه رفتن در سایه برای معتکفی که از مسجد خارج شده
هرگاه معتکف براى کار ضرورى از مسجد خارج شود، حکم ایستادن و راه رفتن در سایه چیست؟
اشکالى ندارد.
جاری کردن صیغه عقد در حال اعتکاف
آیا در حال اعتکاف مى توان صیغه عقد خواند؟
اشکالى ندارد.
گرفتن طلب در حال اعتکاف
معتکف از کسى طلبکار است، آیا مى تواند طلب خویش را بازستاند؟
مانعى ندارد.
دیدار معتکف با اعضای خانواده
ملاقات و گفتگوى اعتکاف کننده با اعضاى خانواده اش (همسر، خواهر، مادر) در طول اعتکاف چه حکمى دارد؟
اشکالى ندارد.
سرودن شعر در اعتکاف
گفتن شعر در اعتکاف نهى شده است; اگر در اعتکاف اشعارى در مدح اهل بیت(علیهم السلام) بیان شود، آیا خللى در اعتکاف ایجاد مى کند؟
خللى وارد نمى کند.
شرط رجوع در نیت اعتکاف
اگر کسى در نیّت خود شرط رجوع کند، آیا بدون بروز مانع مى تواند اعتکاف را در روز سوّم بهم بزند؟
اشکال دارد؟
گرفتن طلب در حال اعتکاف [احکام اعتکاف]
معتکف از کسى طلبکار است، آیا مى تواند طلب خویش را بازستاند؟
مانعى ندارد.
اعتکاف کودک نابالغ [شرایط اعتکاف]
حکم اعتکاف کودک نابالغ، خصوصاً بعد از ورود به روز سوّم اعتکاف، چیست؟
در صورتى که ممیّز باشد، و شرایط اعتکاف را انجام دهد، اشکالى ندارد.
اعتکاف کودک نابالغ [شرایط اعتکاف]
حکم اعتکاف کودک نابالغ، خصوصاً بعد از ورود به روز سوّم اعتکاف، چیست؟
در صورتى که ممیّز باشد، و شرایط اعتکاف را انجام دهد، اشکالى ندارد.
اهمیت اعتکاف [اعتکاف]
اهمیّت اعتکاف را براى همه مخصوصاً نسل جوان، بیان فرمایید:
در دنیاى پر غوغاى مادّى، که جاذبه ها به سوى مادّیّت است، بر قلب و روح انسان زنگار مى نشیند. زنگارى از غفلت و دورى از خدا، که اگر با نیایش و عبادت برطرف نگردد، ممکن است روحانیّت و معنویّت را از وجود انسان برچیند. و این که در روایات اسلامى نماز تشبیه به نهر آب پاکیزه اى شده که انسان در هر شبانه روز پنج بار خود را در آن شستشو مى دهد، اشاره به همین نکته است. در میان عبادات «اعتکاف» ویژگى خاصّى دارد، و از جهاتى شبیه به مراسم حج و احرام است، که انسان را به جهانى مملوّ از روحانیّت و معنویّت سوق مى دهد. در محیط یک مسجد جامع سه روز ماندن، روزه گرفتن، و به عبادت پرداختن، و در خودسازى کوشیدن، و به غیر خدا نیندیشیدن، تحوّل عظیمى در روح انسان پدید مى آورد، که صفا و نورانیّت آن بى نظیر است. به حمد اللّه در سالهاى اخیر اعتکاف از سوى قشر جوان، و مخصوصاً دانشجویان عزیز، مورد استقبال واقع شده، و لذّت و آثار این عبادت روحانى را دریافته اند، و ما این استقبال عظیم را به آنها تبریک مى گوییم. امیدواریم جوانان عزیز ما، مخصوصاً دانشجویان در این امر، که وسیله موثّرى براى قرب پروردگار است، نیز نسبت به دیگران پیشگام باشند، و از نتایج معنوى آن کاملا بهره مند شوند.
خروج از مسجد برای تهیه غذا در اعتکاف [احکام اعتکاف]
کسانى که مشکل خاصّى از نظر تغذیه دارند، آیا مى توانند جهت آوردن غذا از محلّ اعتکاف خارج شوند، و مجدّداً باز گردند؟
در صورت ضرورت مانعى ندارد.
جاری کردن صیغه عقد در حال اعتکاف [احکام اعتکاف]
آیا در حال اعتکاف مى توان صیغه عقد خواند؟
اشکالى ندارد.
پشیمانی شوهر از ادامه اعتکاف همسر [شرایط اعتکاف]
اگر مردى به همسرش اجازه اعتکاف بدهد، ولى در روز سوّم پیشیمان شود، تکلیف زن چیست؟ اگر کفّاره واجب شود بر عهده کیست؟
زن اعتکاف را تا آخر ادامه مى دهد.
مسجد جامع [مسجد]
منظور از مسجد جامع که می شود در آن اعتکاف کرد چیست؟ آیا حتماً باید دارای این نام باشد؟ و یا مسجدی که همه‌ی اقشار در آن حضور می‌یابند هر چند به نام دیگری مانند مسجد النبی باشد نیز مسجد جامع است؟
اسم مسجد جامع شرط نیست منظور مسجدی است که از تمام نقاط شهر در آن حضور می یابند به خلاف مسجد محله و بازار که مخصوص عده خاصی است.
اعتکاف در غیر مسجد [مکان اعتکاف]
با توجه به استقبال زیاد مشتاقین به اعتکاف و عدم ظرفیت مساجد جامع برای انجام این امر نظر حضرت عالی در مورد اعتکاف در سایر مساجد چیست؟
در تمام مساجد معروف شهر که مرتباً در آن اقامه جماعت می شود اعتکاف جایز است.
اعتکاف در غیر مسجد [مکان اعتکاف]
با توجه به استقبال زیاد مشتاقین به اعتکاف و عدم ظرفیت مساجد جامع برای انجام این امر نظر حضرت عالی در مورد اعتکاف در سایر مساجد چیست؟
در تمام مساجد معروف شهر که مرتباً در آن اقامه جماعت می شود اعتکاف جایز است.
روزه مستحبی برای کسی که احتمالاً روزه قضا دارد [احکام روزه قضا]
آیا شخصى که احتمال مى دهد روزه قضا دارد مى تواند روزه مستحبى بگیرد و اگر براى روزه مستحبى مانند اعتکاف نذر کند چطور؟
اشکالى ندارد.